Open Government in the Clouds

De ambtenaren denken er anders over: 'You can be open, or you can have government'. Wat volgt is een valkuil. Hacker krijgt een koopcontract voor Amerikaanse computers voor zijn neus, terwijl Britse bedrijven vergelijkbare computers voor een lagere prijs leveren. Hij loopt er mee naar de pers ('Open Government!'). Daardoor wordt de premier in verlegenheid gebracht, die een paar weken later op bezoek zal gaan in het Witte Huis. Hacker verliest bijna zijn ministerschap en is vanaf dat moment een 'lame duck'. Net als 'Open Government'.

Het is opvallend hoeveel er dertig jaar na dato nog overeind staat van deze Engelse comedy. Wie de discussies over web 2.0 en #opendata volgt, ziet bij veel voorstanders zeer idealistische, maar vaak ietwat clichématige motieven. Tegelijkertijd zijn er binnen de publieke sector meer belangen die baat hebben bij geslotenheid dan bij openheid. Toch is het deze keer menens. En dat hebben we te danken aan de 'Cloud'.

Cloud Computing is een modeterm voor iets wat al tijden bestaat: een computer die voor het gros van zijn werk afhankelijk is van het netwerk waar hij aan hangt. Vroeger was de computer dom en zat alle slimheid in het interne netwerk op het 'main-frame'. De Personal Computer veranderde dat, het betekende een enorme emancipatie van de gebruiker. In de jaren negentig kwam SUN met een soort mengvorm: de Network Computer. Een redelijk slimme computer, maar die het merendeel van zijn opslag, software en diensten van het internet haalde.

SUN maakte twee fouten. De eerste fout was om de Netwerk Computer te presenteren als een kostenbesparing op de hardware. Een pc  is tegenwoordig vrijwel gratis, het merendeel van de kosten zit in het beheer. De tweede fout was timing: net als Jim Hacker was SUN simpelweg te gretig. Het internet was nog te traag om online diensten goed aan te kunnen en daardoor waren er ook maar weinig marktpartijen bereid om te investeren in het idee.

Inmiddels is het internet voldoende volwassen voor online diensten. Daardoor kunnen we thuis meer met onze computer dan op het werk, en nog gratis ook. Dankzij de diepe zakken van Google is er een gratis en voldragen online office-suite. Iedereen heeft tegenwoordig een gratis emailadres van Google of Yahoo. Facebook is geïnstalleerd op 100 miljoen iPhones en iPods. En ga zo maar door.

Cloud Computing zal vergaande consequenties voor de overheids-ICT hebben. Ten eerste: we kunnen extreem veel belastinggeld besparen. Al die zelfstandige servers van gemeentelijke diensten, departementen en uitvoeringsorganisaties en al dat beheer kan ingeruild worden voor een centrale voorziening. Dat levert bakken met geld op. Capgemini denkt dat het in Nederland al snel om een miljard euro gaat. Het worden zware tijden voor de klassieke IT-detacheerders, dat staat vast.

Ten tweede: vergaande standaardisatie op open standaarden. Niet langer vijftig (echt waar) boekhoudpakketten binnen één gemeente, maar één centrale server waar iedere dienst zijn data aanlevert. Om te zorgen dat die data bestand zijn tegen de tand des tijds is het cruciaal om open standaarden te gebruiken.

Ten derde: intelligente transparantie. Al die data, netjes bij elkaar, in een open format, dat biedt onvoorstelbare mogelijkheden. Kijk bijvoorbeeld eens op datasf.org/showcase. Daar kun je zien wat voor software burgers en bedrijven hebben gemaakt om de data van de gemeente San Francisco op een nuttige manier te gebruiken. Kijk op Youtube ook een paar video's van Vivek Kundra, de CIO van Obama, en kijk op zijn website apps.gov (goeie intro video ook).

Het klinkt wellicht als een hype, maar de komende vijf jaar worden zeer interessante jaren voor ICT in de publieke sector. De grote vraag is of politici beter dan Jim Hacker in staat zijn om de kansen te benutten.

Frans Nauta (@fnauta op Twitter) is lector Innovatie Publieke Sector aan de Hogeschool Arnhem Nijmegen