Neem serious gaming ook echt serieus

Een serious game kan een effectief middel zijn om bijvoorbeeld bewustwording te creëren over cyberdreiging of zwerfafval. Het laten ontwikkelen van een serious game kost echter veel tijd, geld en aandacht. Dat loont alleen als het beoogde effect wordt bereikt.

Serious games zijn games met een ander primair doel dan entertainment. De onlangs verschenen game-app Operatie Z.U.I.V.E.R. van gemeente Hollands Kroon is bijvoorbeeld bedoeld om jongeren bewust te maken van het probleem van zwerfafval. Met de app kunnen spelers gebieden veroveren in Hollands Kroon door zwerfafval op te ruimen. Een 'veroverd' gebied wordt ingekleurd op een actuele kaart. De gemeente krijgt hierdoor inzicht in de soorten zwerfafval per locatie.

Sociaal effect

Mediapsycholoog Priscilla Haring houdt zich bezig met effectonderzoek naar serious games. Ze vindt het positief dat de game-app van Hollands Kroon is ingebed op scholen die het tegen elkaar opnemen. 'Dit is een goed middel om bewustwording over zwerfafval te kweken, mede vanwege het sociale effect. Wat je er níet mee bereikt, is een blijvende gedragsverandering. Daarvoor is het middel te gering. Ook ben ik benieuwd of iemand de effecten van de game gaat monitoren. Vaak zijn er goede intenties, maar is er zero monitoring.'

Fictief cyberincident

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat liet recent de serious game Alisson ontwikkelen om de cyberweerbaarheid van medewerkers in de watersector te verhogen. De game gaat over een fictief waterbedrijf waar een cyberincident plaatsvindt. Spelers beantwoorden vragen over wat er moet gebeuren. 'Het aannemen van rollen in een simulatie als deze kan veel inzicht opleveren, zegt Haring. 'Je komt erachter waarin je van elkaar verschilt en wat collega's van je nodig hebben in een dreigende situatie.'

Een succesvolle serious game is leuk. 'Hoe leuker de ervaring, hoe groter het lerend effect van een serious game,' zegt Haring. Maar om een leuke serious game te laten ontwikkelen, moet je wel precies weten wat je ermee wil bereiken. Om effect te sorteren met een game als Allison, is het van belang dat er na afloop ruimte en bereidheid is om de inzichten te verwerken. Haring: 'Dat geldt met name voor de werknemers die de game níet hebben gespeeld. Hoe zorg je dat zij de uitkomsten ook serieus nemen?'

Beoogd effect bereiken

Of het beoogde effect kan worden bereikt, hangt onder meer af van het budget. 'Je kunt je game-app wel aanprijzen als 'net als Pokémon Go', maar achter die game gaat een complete wereld schuil. Wek geen verwachtingen die je niet kunt waarmaken,' waarschuwt Haring. En spelers van serious games zijn niet achterlijk: iets dat eigenlijk heel saai is, wordt niet vanzelf leuk als je het in een game-vorm giet. Gameontwikkelaars noemen dit chocolate-covered broccoli.

Lokale overheden die overwegen om een serious game te ontwikkelen, raadt Haring aan om te inventariseren wat er al bestaat. Vaak is een bestaande game van een andere gemeente met wat aanpassingen makkelijk over te nemen.