Medewerkers gemeenten moeten ‘datavaardig’ worden

Steeds meer gemeenten doen aan datagedreven sturing van beleid, zo wijst een verkenning van De Stichting Arbeidsmarkt en Opleidingsfonds Fonds (A+O Fonds) uit. Volgens A+O Fonds gaat de ontwikkeling een andere manier van werken betekenen voor medewerkers van gemeenten.   

Datavaardiger worden

A+O fonds schrijft in de verkenning dat gemeenten de waarde van data ontdekken en dat verschillende gemeenten deze al gebruiken bij het onderbouwen en verbeteren van beleid. Hierdoor is beleid steeds meer gebaseerd op feitelijke waarnemingen en minder op aannames en veronderstellingen. ‘Datagedreven werken gaat voor iedereen in de gemeente een andere manier van werken betekenen. Zo zullen medewerkers datavaardig moeten zijn. Dat wil zeggen dat medewerkers in staat moeten zijn om met data te werken en deze kunnen vertalen naar de eigen praktijk. Verder zal het accent komen te liggen op delen van kennis en het samenwerken dwars door afdelingsgrenzen heen’, zo schrijven de rapporteurs.

Real time monitoren van beleid
De verwachting van A+O Fonds is dat de huidige manier van beleid maken door data-gedreven sturing ingrijpend zal veranderen. Daarbij wordt niet alleen een geïntensiveerde samenwerking tussen de medewerkers en verschillende afdelingen genoemd, maar ook dat gemeentelijk beleid veel meer ‘in interactie is’ met het resultaat daarvan. ‘De traditionele beleidscyclus doorloopt verschillende stappen: bepalen doelen, goedkeuring verkrijgen, uitvoering, evaluatie door middel van onderzoek en zo nodig bijstellen van doelen en aanpak. Dit is een proces dat doorgaans de nodige tijd in beslag neemt. Door de inzet van big data is het mogelijk om de effecten van beleid real time te monitoren en daarmee ook sneller bij te stellen. Het proces bestaat uit: bepalen doelen, uitvoeren, monitoren op basis van data en bijstellen, verbreden of stopzetten.’
 

Flexibel en meer eigen verantwoordelijkheid medewerkers
Gemeenten moeten innovatieve organisaties zijn volgens A+O Fonds. Er wordt gewezen op
‘dynamisch managen’: een grotere rol voor de eigen verantwoordelijkheid van medewerkers, waardoor motivatie, creativiteit en ondernemerschap meer ruimte krijgen. Werknemers moeten meer de ruimte krijgen om te doen waar ze goed in zijn en in te bepalen waar, wanneer en met wie ze het werk het beste kunnen doen. Daarnaast is ook flexibel organiseren en co-creatie belangrijk. De rapporteurs stellen dat ‘diversiteit aan kennis en kunde binnen de organisatie wordt zo optimaal mogelijk ingezet, bijvoorbeeld door het werken in multidisciplinaire teams.’
 

Besluitvormers en ICT moeten meer samenwerken
Waarschijnlijk zal vooral voor de huidige beleidsmedewerkers van gemeenten het werk ingrijpend gaan veranderen, zo luit de samenvatting van de verkenning. Bol.com wordt als een voorbeeld gezien voor gemeenten. ‘De leerervaring van innovatieve organisaties zoals Bol.com is dat het zetten van kleine stappen aan te raden is. De nadruk ligt niet zozeer op het maken van grootste plannen, maar op het uitvoeren, monitoren, leren en bijstellen.’ Bij de meer intensieve samenwerking die projecten met korte doorlooptijd vragen, moeten betrokkenen zoals domeinexperts, IT-experts, medewerkers met onderzoeksvaardigheden politieke en ambtelijke besluitvormers meer samen optrekken. ‘De opkomst van de participatiesamenleving doet al een beroep op hun vaardigheden om in co-creatie met burgers, bedrijven en instellingen maatschappelijke problemen aan te pakken. Dit in tegenstelling tot het van oudsher schrijven van beleid vanachter het bureau. De opkomst van data-gedreven sturing vraagt affiniteit en vaardigheden om met data te kunnen werken en vraagt nauwe samenwerking met diverse andere professionals van gemeenten.’