Waar laten we al die digitale infrastructuur?

De lokale inpassing van de digitale infrastructuur wordt de komende jaren een heet hangijzer. Daarvoor waarschuwt demissionair minister van Economische Zaken en Klimaat Micky Adriaansens in De Staat van de Digitale Infrastructuur. De netcongestie, het volraken van het elektriciteitsnet, maar ook het vinden van ruimte voor hyperscalers, het grootste type datacenters, vormen mogelijk knelpunten voor de digitale dienstverlening aan bedrijven en consumenten.

Het rapport beschrijft de digitale infrastructuur als ‘het geheel aan schakels dat de eindgebruiker in staat stelt om toegang te krijgen tot digitale content en applicaties’. Die schakels bestaan uit de telecomnetwerken, (zee)kabels, datacentra, hosting en internet exchanges en cloudtoegang. Alleen als alle schakels samen goed functioneren, is er sprake van een hoogwaardige, veilige en toegankelijke digitale infrastructuur. De schakels profiteren namelijk nogal van elkaars aanwezigheid.

Brede welvaartseffecten

Onderzoeksbureau Ecorys kreeg de opdracht om het belang van de digitale infrastructuur te kwantificeren. Het bracht in kaart wat de bedrijven in de digitale infrastructuur en hun directe afnemers en toeleveranciers bijdragen aan de economie. Dat blijkt 24,2 miljard euro per jaar te zijn. Maar het grootste belang van de digitale infrastructuur schuilt in het mogelijk maken van digitalisering in onze hele maatschappij, schrijft demissionair minister Adriaansens. Het is een middel om brede welvaartseffecten te realiseren, zoals onder meer hoogwaardig onderzoek, effectievere zorg, precisielandbouw, monitoring van milieueffecten en veiligheid.

Sterk afhankelijk

Onderzoeksbureau Dialogic onderzocht in opdracht van EZK op welke manier de digitale infrastructuur bijdraagt aan andere sectoren. Niet verrassend is de afhankelijkheid van de digitale infrastructuur het grootst in de digitale economie, maar ook in andere sectoren is men sterk afhankelijk van al die schakels. Zo werkt 4 op de 5 (81 procent) werkzame Nederlanders met internet en gebruikt 80,1% van het mkb basale digitale technologieën. Sectoren als de logistiek, vervoer en cybersecurity kunnen het grootste deel van hun werk niet meer uitvoeren zonder een stabiele en veilige connectiviteit.

Toekomstige generaties

Technologische ontwikkelingen zoals virtualisering, softwarisering, open-RAN, cloudificatie maar ook de opkomst van kunstmatige intelligentie zorgen in de toekomst eerder voor veel meer dan minder belasting van de digitale infrastructuur. Centralisering van datacentra is het beleid, maar men verwacht er daarnaast steeds meer tijdkritische en dataintensieve toepassingen, zoals flitshandel, gaming of autonoom rijden, zullen vragen om opslag en verwerking van data dichter bij eindgebruikers. Dat heeft invloed op de lokale ruimte. Ook zijn er steeds meer kleinere opstelpunten voor toekomstige generaties van mobiele netwerken zoals 6G nodig.

Moeilijke keuzes

‘We willen veel maar moeten daarbij steeds vaker moeilijke keuzes maken. De openbare ruimte is beperkt en het stroomnet raakt overbelast,’ schrijft Adriaansens in de begeleidende brief. ‘De lokale inpassing van de digitale infrastructuur moet daarom op een zorgvuldige manier gebeuren, met voldoende oog voor draagvlak en zonder haar grote maatschappelijke belang uit beeld te verliezen.’

Lokale belangen

Volgens de demissionair minister wordt het belang van de digitale infrastructuur in de afwegingen tussen lokale en landelijke belangen niet altijd voldoende wordt meegewogen. In beleidstrajecten hamert EZK op de (relatief) beperkte footprint ten opzichte van de brede maatschappelijke baten van de digitale infrastructuur. Ecorys berekende dat de digitale infrastructuur goed is voor minder dan 1 procent (0,65 procent) van het totale Nederlandse energieverbruik. In verhouding tot het aantal werkzame mensen en de economische bijdrage is het daarmee een van de minst energie-intensieve sectoren, blijkt uit het onderzoek.