Kritiek op 'ontoegankelijke en eenzijdige' open data

De Rijksoverheid deelt steeds meer en vaker open data op internet. President Saskia Stuiveling van de Algemene Rekenkamer geeft aan dat er sprake is van een opmars. Tegelijkertijd is er ook flinke kritiek op de toegankelijkheid en de diversiteit in de data. 

Belang van open data
De Rekenkamer ziet de toekomst van open data rooskleurig tegemoet, zo valt te lezen in het Trendrapport open data 2015. ‘Open data maken de overheid transparanter en toegankelijker voor burgers en professionals en geven de overheid zelf meer inzicht in zijn prestaties. Open data dienen ook een economisch belang: rondom open data ontstaan meer banen en de omzet van de bedrijven die de data gebruiken neemt toe.’ Volgens de Rekenkamer zijn de voordelen ervan groot en de kosten laag. ‘Het kabinet kan nog veel meer gegevens als open data aanbieden dan op dit moment het geval is. Dat blijkt uit internationale voorbeelden van terreinen waarop meer informatie als open data gepubliceerd kan worden, zoals de zorg, voedselveiligheid maar ook de handelsregisterdata.’

Open data internationaal 
In het rapport wordt geconcludeerd dat Nederland goed scoort in internationale tellingen over het aanbod van open data. ‘Mede naar aanleiding van ons eerste Trendrapport open data coördineert het Ministerie van BZK momenteel een rijksbrede dataset-inventarisatie. Uit die inventarisatie wordt voorjaar 2015 duidelijker over welke data (open en gesloten) de overheid beschikt. Dit is een belangrijke stap, omdat daarmee beter kan worden bepaald welke open data beschikbaar kunnen worden. Hiermee volgt Nederland de goede voorbeelden van het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Deze landen ontsluiten via nationale dataportalen open data en bieden inzicht in welke data gesloten zijn. Dat past bij een open en transparante overheid.’

Verschillende geluiden 

Er gaan verschillende geluiden op over de kwaliteit van open data in Nederland. Volgens de Open Data Barometer doet Nederland het beter dan in 2013, maar volgens de Open Knowledge Foundation juist slechter. Zeker is dat er nog veel meer profijt uit open data gehaald worden. De Rekenkamer merkt op dat het aanbod voor open data ‘niet substantieel’ is toegenomen. Doordat verschillende afdelingen ieder hun eigen portaal hebben van open data is er een ‘gefragmenteerd landschap’, zo schrijft de Rekenkamer. ‘De aan­staande upgrade van data.overheid.nl gaat daar wellicht verbetering in aanbrengen. We zien ook dat het aanbod van open data via het nationale portaal eenzijdig is. Vrijwel alle open data zijn geodata, vrijwel allemaal afkomstig van Rijkswaterstaat. Data die van belang zijn voor publieke controle van overheidsfinanciën en overheidshandelen (‘doedata’) zijn nog amper beschikbaar.’

Eenzijdig en ontoegankelijk
Het grootste deel van het Nederlandse aanbod op data.overheid.nl kwam uit het nationale geo-register en slechts 3 procent van de 5.714 op data.overheid.nl genoemde datasets was daadwerkelijk toegankelijk. Ook het Kenniscentrum Open Data van de TU Delft is kritisch: ‘Er zijn nog veel data niet beschikbaar als open data, en de wel beschikbare data moeten flink worden verbeterd voordat gebruikers optimaal worden gefaciliteerd’

Maatschappelijke waarde
De Rekenkamer beveelt aan het einde van het rapport aan om ambities en mijlpalen voor open data te bepalen in een concreet actieplan, en dat de overheid verplicht moet worden om data open te maken. Daarnaast moet er een nationaal informatie infrastructuur ontwikkeld worden, naar Engels voorbeeld, waarbij verkent moet worden welke data de grootste maatschappelijke waarde hebben.