‘Voorkom concentratie macht data bij enkele partijen’

Dataplatforms kunnen krachtige instrumenten zijn om prachtige doelen mee te behalen, of zich ontpoppen tot sloopkogels die innovatie remmen en autonomie en keuzevrijheid afbreken. Overheden en ondernemers realiseren zich dat nog onvoldoende, betogen adviseurs Maurits Kreijveld en Karin van Steensel in een essay in Binnenlands Bestuur.

Over oude grenzen

Dataplatforms breiden zich uit als een olievlek, bepalen de spelregels voor data-uitwisseling en transformeren markten. Zo kunnen ze oplossingen bieden voor complexe maatschappelijke problemen, schrijven Kreijveld en Van Steensel. In de energietransitie is bijvoorbeeld samenwerking in flexibele netwerken nodig, over de oude grenzen van sectoren heen. ‘Juist dat is de kracht van platforms.’

De ‘maar’ is dat data macht met zich meebrengt en dat de platformdynamiek die macht versterkt en het mogelijk maakt voor één of enkele partijen om die macht in handen te krijgen. Dat is al gebeurd bij bijvoorbeeld smartphones, melkrobots en webwinkels. De opkomst van de platforms en hun grote maatschappelijke impact vraagt om een rol voor overheden – ‘ook en vooral voor gemeenten en provincies’.

‘Door zelf gebruik te maken van open source software en open data zorgen overheden ervoor dat publieke informatie over de inwoners, ondergrond, lucht en bodem toegankelijk blijft voor de hele samenleving.’

Open data

'De kracht van data komt het best tot zijn recht bij open data.' Open data kan men uitwisselen en delen. Men kan ermee innoveren, groeien en problemen oplossen. Er moet daarom worden gezorgd dat de macht van macht van data zich niet te sterk concentreert bij enkele grote platformorganisaties.

Als data te sterk geconcentreerd raakt bij een paar partijen, vermindert de slagkracht bij ondernemers en kan het zijn dat overheden moeten onderhandelen om hun taken te kunnen vervullen. ‘Wees als overheid en als ondernemer dus alert op de macht van data.’

‘Houd altijd de beschikbaarheid van data in het achterhoofd. ‘Waar vind ik overmorgen de data die ik nodig heb voor het vervullen van mijn taken, om te innoveren, om ingewikkelde problemen te kunnen tackelen?’ – die vragen zouden centraal moeten staan in de datastrategie van overheden en ondernemingen.’

Lees het volledige essay in nummer 14 van Binnenlands Bestuur.