Hoe werkt digitaal stemmen?

Het uitgangspunt van de tijdelijke wet voor digitaal vergaderen is dat er hoofdelijk gestemd wordt, maar er zijn alternatieven. Stemapplicaties en briefstemmen bijvoorbeeld. Ook zijn er manieren waarop via digitale weg inspraak kan plaatsvinden.

Herkenbaar in beeld

Hoofdelijk stemmen houdt in dat ieder lid raadslid door middel van ‘openbare wilsuitdrukking’ voor- of tegenstemt. Hoé dat precies gedaan moet worden, schrijft de wet niet voor. ‘De wet is daarmee techniekneutraal’, schrijft de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden (NVVR). Raadsleden moeten in ieder geval herkenbaar in beeld zijn en burgers moeten live kunnen meekijken. In het algemeen geldt dat ieder raadslid een eigen verbinding moet hebben.

Potentiële risico's

Het gebruik van stemapplicaties is toegestaan als iedereen live kan volgen hoe ieder lid stemt, schrijft de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). ‘Wel moet worden opgemerkt dat aan het gebruik van een stemapplicatie potentiele risico’s zijn verbonden, bijvoorbeeld als niet elk lid zijn eigen stem herkent.’ Bij twijfel moet er opnieuw gestemd worden en de VNG raadt aan om hierover vooraf afspraken te maken.

Briefstemmen

In de wet is ook briefstemmen tijdelijk mogelijk gemaakt, bijvoorbeeld om te zorgen dat er geheim gestemd kan worden. In die wet wordt niet duidelijk gemaakt hoe dat in zijn werking gaat en daarom heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken een handreiking opgesteld. De eerste variant is dat het raadslid zelf de briefstem inlevert en de tweede is dat de briefstem per post wordt opgestuurd. Die tweede variant ‘is ontleend aan het proces uit de Kieswet voor het stemmen vanuit het buitenland’.

Inspraak

De website Lokale Democratie heeft een aantal mogelijkheden op een rij gezet hoe er digitaal inspraak kan plaatsvinden. Een inspreker kan bijvoorbeeld inbellen, de griffie instrueert de spreker en vervolgens kan hij of zij het woord krijgen van de voorzitter. Een tweede mogelijkheid is dat een laptop voor de inspreker gereed wordt gemaakt in de raadszaal of een andere ruimte. Tot slot kan een inwoner of belanghebbende een schriftelijke inbreng leveren, die aan de vergaderstukken wordt toegevoegd.