Hoe overleef je een congres

Met een spreektijd van al snel dertig minuten en niet zelden vijfenveertig minuten. De zaal zie je na tien minuten collectief afhaken. Er is een term en een website voor: death by powerpoint. Het is een zegen dat we tegenwoordig BlackBerry's en iPhone's hebben, dan kunnen we tijdens die congressen in ieder geval nog wat doorwerken, want er wordt maar zelden iets opgestoken. Needless to say, ik ga maar zelden naar congressen. Meestal om zelf te spreken, en ik probeer dan alle valkuilen die hierboven staan te vermijden.

Het kan ook anders. Twee weken geleden was ik deelnemer aan TEDxAmsterdam. TED staat voor Technologie Entertainment & Design. Het is ontstaan als een jaarlijkse conferentie in Monteray, Californië. De eerste TED is gehouden in 1984 en sinds 1990 is het een jaarlijks evenement. De formule van TED is van een verpletterende eenvoud. Het is een podium voor mensen die zeer deskundig zijn, die gepassioneerd zijn over wat ze doen en die daar in begrijpelijk Engels over kunnen vertellen. Kortom: de crème de la crème staat op het podium. Maar dat is niet genoeg. Cruciaal aan de formule is de maximale spreektijd: 18 minuten. Dat dwingt de spreker om to the point te zijn. Het maakt het ook spannend, hoe beroemd of gelouterd je ook bent. Als een spreker door de tijd heen schiet gaat de dagvoorzitter er namelijk op luide toon doorheen praten door voor te dragen uit de werken van Shakespeare. Het is een gouden tip voor congresorganisatoren: dwing mensen om hun verhaal binnen 18 minuten te vertellen.

Van de Nederlandse sprekers op TEDxAmsterdam was EU-staatssecretaris Frans Timmermans het meest indrukwekkend. Hij gaf in prachtig Engels een spetterend verhaal over de vraag hoe leiders hun organisatie of land kunnen leren om te gaan met de angst voor verandering. Niet door ontkenning, niet door stoerheid, maar door nieuwsgierigheid. 'Be like Jack Sparrow', de kapitein in Pirates of the Carribean, die de monsters op zijn pad nieuwsgierig tegemoet treed met de tekst 'Hello beasty…'  Je wenst de Tweede Kamer zo'n lezing toe.

Goede tweede was wat mij betreft Mabel van Oranje, die op basis van haar werk in crisisgebieden uitlegde dat de veranderingscapaciteit van mensen en organisaties op de korte termijn vaak tegenvalt, maar op de lange termijn onderschat wordt. De Deense architect Bjarke Ingels spetterde bijna van het podium met een verhaal over zijn mooiste gebouwen, fotograaf Hans Aarsman ontroerde met zijn verhaal over authentieke foto's maken door niet te proberen mooie of bijzondere foto's te maken. Enzovoorts.

Het programma bestond niet alleen uit lezingen. Er waren ook technologiedemo's, pitches van ideeën in drie minuten en muziekoptredens. Bij elkaar een prachtige belevenis. Het was de eerste conferentie waar ik na een dag lezingen nog steeds vol energie was en nieuwsgierig uitkeek naar de volgende spreker. Ik heb m'n iPhone amper gebruikt die dag. En het gaat verder dan alleen die ene dag.

Sinds ik de TED-lezingen twee jaar geleden voor het eerst ontdekte is mijn reizende leven drastisch veranderd. De lezingen van TED kun je gratis online kijken. De gelukkige bezitters van een iPod of een iPhone kunnen gratis alle TED talks via een podcast bekijken. Onderweg je daardoor altijd een stuk of tien lezingen bij je. In de trein, de auto of het vliegtuig heb ik zo  inmiddels honderden lezingen van maximaal 18 minuten bekeken, de één nog verbazingwekkender en nog inspirerender dan de ander. TED is voor mij als een soort videoversie van de Scientific American: diepgaande kennis op een begrijpelijke manier verteld. Een Open Universiteit 2.0, de ultieme Studium Generale.

Dus ga eens kijken op TED.com. Om je in de stemming te brengen kan ik deze vijf lezingen van harte aanbevelen:
Itay Talgam over leiderschap en het dirigeren een orkest
Paul Romer over steden als de ideale schaal voor innovatie en transformatie
Kary Mullis over een alternatief voor antibiotica
Dan Ariely over de irrationele rationaliteit van mensen
Golan Levin maakt kunst die terugkijkt

Echt kijken, je moet het zien om het te begrijpen. Congressen hoeven echt niet tenenkrommend en slaapverwekkend te zijn. En als je de smaak te pakken hebt dan kan ik je iTunesU ook van harte aanbevelen. Er staan inmiddels honderden collegereeksen van geweldige docenten aan de meest prestigieuze universiteiten helemaal gratis online. De wereld begint één grote Open Universiteit te worden. Het standaard congres zal steeds meer in concurrentie komen met wat er online aan de beste lezingen te vinden is. Want laten we eerlijk zijn, hoeveel zaken worden er nou écht gedaan op die borrel?

Frans Nauta