‘Duidelijke verschuiving naar online criminaliteit’

Breda gelooft in inzet van inwoners bij het veilig en leefbaar houden van de gemeente. Er is al tien jaar een groot buurtpreventienetwerk. Voor haar overstap naar het gerechtshof Den Bosch, waar ze raadsheer is geworden, blikte wethouder leefbaarheid en wijkveiligheid Greetje Bos (VVD) terug op de behaalde resultaten. ‘Na elke campagne gaat het aantal meldingen omhoog.’

Hoe veilig en leefbaar is Breda nu?
Bos: ‘We hebben een behoorlijk leefbare en veilige stad. Als ik weleens over de stadsgrenzen kijk, dan hebben we hier niet te klagen. Onze problematiek bestaat uit digitale ongelukken en ondermijnende criminaliteit. En er is ook een groeiende tweedeling tussen het noorden en de rest van de stad.’

Is het veiliger en leefbaarder dan voor u aantrad?
Bos: ‘Ik ben niet zo hoogmoedig om te denken dat het door mij komt. Ik heb mazzel met de ambtenaren in het team weerbare stad. Zij zijn heel gemotiveerd en toegewijd en stonden open voor mijn kennis en visie op digitale buurtpreventie. Nu werken we met cyberambassadeurs en ik heb Jonathan van Eerd, beleidsmedewerker cybercrime [die bij het Teams-interview zit, red] nodig om dat om te zetten in klinkende munt. Die combinatie werkt: mijn visie en het team.’

Is het aantal inbraken vorig jaar opnieuw gedaald?
Bos: ‘Specifieke cijfers heb ik niet, maar het aantal inbraken blijft op een redelijk laag niveau. Als het ergens oppopt, dan volgt meteen verhoogde inzet van ons, de politie en de buurtpreventie. Dan is er ook snel resultaat. Door met elkaar op te letten, kunnen we de trend keren.’

In hoeverre heeft corona – de lockdowns en het thuiswerken – daar invloed op gehad?
Bos: ‘Nu mensen meer thuiszitten, groeit de animo voor het buurtpreventienetwerk alleen maar. Sommigen moeten zelfs even wachten. Een deel van het succes van deze aanpak is dat mensen het zelf doen en wij het oppakken. Wij duwen ze de markt in. Ze krijgen allemaal instructies en informatie en worden daar ook bij geholpen. Hoe let je goed op? Wat zijn signalen?’

Als de inbraken dalen, zou de criminaliteit kunnen verschuiven naar andere plekken.
Bos: ‘We zien een duidelijke toename van online criminaliteit. Het verdienmodel van de crimineel verandert. Fysieke inbraken zijn onzeker, de buurt let op, terwijl online de pakkans een stuk kleiner is.’
Van Eerd: ‘Mensen zijn alert en schakelen snel als ze een busje zien staan of een verdacht persoon.’

U hebt in 2019 de cyberambassadeur gelanceerd. Wat doen zij precies?
Bos: ‘Betrokken inwoners krijgen een ­gratis opleiding van vijf avonden. Ze doen daar fantastische kennis op. Het zijn ­topavonden met vertegenwoordigers van de gemeente, politie en de Avans Hogeschool.’
Van Eerd: ‘Eerst leren we hen globaal: wat is cybercrime? Wie zijn die cybercriminelen? En dan gaan we door naar het handelingsperspectief: hoe kunnen we cyber­crime voorkomen en meer mensen erover informeren? Daarna gaan de ambassadeurs hun opgedane kennis verspreiden. Ze gaan bij scholen langs en zijn bij de start van buurt­preventiegroepen.’

U vraagt om extra structureel geld uit Den Haag. Waar zou dat naartoe moeten gaan?
Bos: ‘Het belang van preventie onder de jeugd moet echt op de agenda komen. Er moeten meer middelen naar gemeenten om goed werkende jeugdprojecten toe te rusten. Je wordt niet gelukkig van een leven in de georganiseerde criminaliteit. Je gaat eraan dood. Dat gun ik ze niet. Er zijn hier allerlei projecten voor, zoals ‘de grote broer en zus-aanpak’. Het moet systemisch, met respect voor de groep. Laat hen meedenken over wat er moet gebeuren. Ik zag eens dat een jongere die een regel had overtreden een sanctie werd opgelegd door de groep: hij werd een rang teruggezet. Dat soort ingrediënten heb je nodig. We moeten the wisdom of the crowd gebruiken: statusverwerving, beloning, trots, erkenning van kwaliteiten. Preventie is een mooi woord, maar moeilijk meetbaar. Toch geloof ik er sterk in. Als je echt investeert in het voorkomen dat jeugd crimineel wordt, dan heb je ook geen zaken. Dan hoeft er ook aan de repressieve kant niks te gebeuren. Dat moeten we meer gaan zien. Laten we daar veel middelen voor inzetten.’

Lees het volledige interview in Binnenlands Bestuur nr. 1 van deze week