Gebruik open standaarden bij overheid in 2018 gestegen

De uitvraag van open standaarden bij aanbestedingen neemt nog steeds toe. Dat schrijft staatssecretaris Knops (BZK) in een brief aan de Tweede Kamer, naar aanleiding van het verschijnen van de Monitor Open Standaarden 2018. De monitor meet jaarlijks het gebruik van open standaarden van de ‘pas-toe-of-leg-uit’-lijst van Forum Standaardisatie. 

Essentieel

Sinds 2009 moet een aantal standaarden overheidsbreed verplicht toegepast worden: de open standaarden van de ‘pas toe of leg uit’-lijst. Overheden moeten bij ICT-aanbestedingen van 50.000 euro of meer de relevante open standaarden van de lijst toepassen (‘pas toe’), of verantwoording afleggen in hun jaarverslag (‘leg uit’). De ‘pas toe of leg uit’-lijst wordt beheerd door het Forum Standaardisatie. Het gebruik van deze standaarden is essentieel om het digitale verkeer binnen en tussen overheden en tussen overheden en burgers en bedrijven soepel te laten doorstromen (interoperabiliteit); om grip te krijgen op de kosten voor ICT (door leveranciersafhankelijkheid te beperken); en om te zorgen voor veiligheid en betrouwbaarheid in het digitale verkeer: onder andere om cybercriminaliteit tegen te gaan en persoonsgegevens te beschermen.

Drie bronnen

In opdracht van het Bureau Forum Standaardisatie voert ICTU jaarlijks de Monitor Open

standaarden uit. De Monitor is gebaseerd op gegevens uit drie bronnen: onderzoek van ‘pas toe of leg uit’ bij feitelijke aanbestedingen in 2017/2018; onderzoek naar de toepassing van open standaarden bij overheidsbrede voorzieningen; onderzoek naar gebruiksgegevens van open standaarden, voorzover beschikbaar. In 2018 werd in 85 procent van de aanbestedingen gevraagd om een of meer relevante standaarden van de ‘pas-toe-of-leg-uit’-lijst (in 2017 was dat 81 procent). Ook de adoptie van open standaarden bij generieke voorzieningen laat een stijging zien. In 2018 werd in 88 procent van de gevallen open standaarden toegepast (in 2017 was dat 83 procent). Toch is het einddoel, dat álle overheden de relevante open standaarden toepassen, ook in 2018 nog niet bereikt.

Aanbestedingen

 Voor de monitor zijn 34 aanbestedingen van de rijksoverheid en uitvoeringsorganisaties en 33 aanbestedingen van mede-overheden onderzocht, in totaal 67 aanbestedingen (uit het 3de en 4de kwartaal van 2017 en 1ste en 2de kwartaal van 2018). Het percentage aanbestedingen waarbij niet om een open standaard is gevraagd, daalde van 19 procent vorig jaar naar 15 procent dit jaar. In 6 procent van de onderzochte aanbestedingen is gevraagd om alle relevante open standaarden, en in 9 procent van de aanbestedingen is tenminste om de cruciale standaard(en) gevraagd. Samen is dat 15 procent. Dat is minder dan vorig jaar (33 procent) en ook minder dan het jaar dáárvoor. Het percentage aanbestedingen waarbij om één of meer cruciale standaarden niet is gevraagd - de middencategorie – is flink gestegen: van 48 procent vorig jaar tot 70 procent dit jaar.

Rijksaanbestedingen

Rijk en uitvoeringsorganisaties deden het in 2017/2018 beter dan de mede-overheden: bij

11 procent van de aanbestedingen werd om alle relevante standaarden gevraagd (mede-

overheden: 0 procent) en daarnaast bij nog 15 procent om tenminste alle cruciale standaarden (mede-overheden: 3 procent). Bij 18 procent van de Rijksaanbestedingen werd om geen enkele standaard gevraagd, de mede-overheden deden dat beter: 12 procent.

Overheidsbrede voorzieningen

Naast het gebruik van open standaarden bij aanbestedingen is ook het gebruik van open standaarden in overheidsbrede voorzieningen onderzocht. De 35 onderzochte overheidsbrede voorzieningen voldoen in belangrijke mate aan de relevante open standaarden: Van de 464 gevallen waarbij een open standaard voor een voorziening relevant was, voldeed in 70 procent de voorziening daar aan (vorig jaar 67 procent). Het aantal gevallen waarin de voorziening deels aan de standaard voldeed of daarvoor concrete plannen had, nam iets toe: van 16 procent vorig jaar, naar 18 procent dit jaar.

Goede voorbeelden

Ieder jaar wordt in de Monitor een aantal organisaties genoemd die volledig in lijn zijn met het open standaardenbeleid van het kabinet. In dat kader worden het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, het Zorginstituut Nederland en de gemeente Moleneaard met name genoemd.