Even voorstellen: de CIO's

Om meer grip te krijgen op ICT-projecten bij de overheid, moeten alle ministeries een Chief Information Officer (CIO) aanstellen, zo kondigde minister Ter Horst (BZK) december vorig jaar aan in een brief aan de Tweede Kamer. Uit een belronde langs de dertien ministeries blijkt dat die op VWS na inmiddels allemaal zo’n CIO hebben benoemd. Daarmee haalt het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport niet de termijn waarbinnen de CIO-rol moest worden belegd. In haar Kamerbrief schreef Ter Horst dat de ministers ervoor zouden zorgen dat de CIO’s uiterlijk in het tweede kwartaal van dit jaar werden aangesteld. Bij VWS duurt dat langer omdat er nog gekeken wordt naar "de formulering van het functieprofiel – wat valt wel en wat valt niet binnen de verantwoordelijkheid van de CIO bij VWS", aldus een woordvoerder van het ministerie. "Dat duurt iets langer, maar het is uiteraard belangrijk dat er zorgvuldig naar wordt gekeken." Naar verwachting wordt de functie dit najaar ingevuld bij VWS, dat met de invoering van het landelijke EPD een omvangrijk ICT-project heeft lopen.

De problemen met dergelijke grote ICT-projecten bij de overheid waren de aanleiding voor de aanstelling van de CIO’s. De Rekenkamer onderzocht de automatiseringsproblemen bij het Rijk en adviseerde dat binnen alle ministeries een CIO-rol op hoog ambtelijk niveau moest worden belegd. Het kabinet nam die aanbeveling over. "Bij slechts een beperkt aantal ministeries bestaat de functie van Chief Information Officer (CIO) op strategisch niveau", aldus Ter Horst in haar Kamerbrief. "Het kabinet acht het noodzakelijk dat binnen alle ministeries de CIO-rol op hoog ambtelijk niveau wordt belegd, zoals ook door de Rekenkamer bepleit."

De ministeries hebben dat hoge ambtelijke niveau verschillend ingevuld. Drie ministeries belegden de CIO-rol bij de plaatsvervangend Secretaris-Generaal (pSG), een ministerie heeft de CIO-rol verdeeld tussen de pSG en Secretaris-Generaal (SG). Bij de overige acht ministeries zitten de CIO’s een of twee niveaus lager dan de pSG.

De benoemde CIO’s moeten de ambtelijke en politieke leiding gevraagd en ongevraagd adviseren over doelstelling, uitvoering, kosten en risico’s van grote ICT-projecten, zo valt te lezen in de functieomschrijving van Ter Horst (zie kader). Een overzicht van de mensen die dat moeten gaan doen:

Algemene Zaken
Cees van Duijvenvoorden, hoofd van de informatiedienst van Algemene Zaken. Die dienst wordt omschreven als een aparte unit die direct onder de pSG valt. Van Duivenvoorden is juni vorig jaar benoemd als CIO.

Binnenlandse Zaken
Philippe Raets, pSG. Raets is begin dit jaar benoemd als CIO.
Update: Per 1 juli dit jaar is Nicole Stolk-Luyten de CIO voor BZK. Stolk-Luyten is directeur Bedrijfsvoering.

Buitenlandse Zaken
Jan Flippo. Hij geeft leiding aan de Centrale Dienst Informatieontwikkeling en was al langer CIO bij Buitenlandse Zaken, de functie heet alleen anders: hoofddirecteur informatiseringsontwikkeling.

Defensie
Hank Ort, sinds 1 januari 2007 CIO bij Defensie.

Economische Zaken
Tjeerd Veenstra. Hij was voorheen waarnemend directeur Informatisering en Automatisering bij EZ. Op 16 april 2009 werd hij benoemd tot plaatsvervangend directeur Bedrijfsvoering, de CIO-rol hoort bij die functie.

Financiën
Wim Sijstermans, die september vorig jaar benoemd werd als CIO van de Belastingdienst, werd op dat moment ook meteen CIO voor het ministerie.

Justitie
Bob Papenhuijzen. Hij is sinds januari directeur Informatisering, daar hoort de CIO-rol bij.

Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
Jan Willem Duijzer, coördinerend directeur Informatie/CIO. Duijzer geeft leiding aan de afdeling Informatiebeleid van LNV.

Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
De CIO-rol wordt door twee personen ingevuld. Simone Roos (pSG) vervult de CIO-rol voor de bedrijfsvoering. Per 1 april is Secretaris-Generaal Koos van der Steenhoven benoemd tot CIO voor de primaire processen/beleid.

Sociale Zaken
Peter Hennephof, pSG. Hij is mei dit jaar benoemd als CIO.

Verkeer en Waterstaat
Hans van der Stel, directeur Bedrijfsvoering, Organisatie en Informatiebeleid. Benoemd als CIO per 1 juni dit jaar. Hij valt onder de hoofddirectie Financiën, Management en Control, onder leiding van hoofddirecteur Jan Lintsen.

Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Het ministerie van VWS heeft nog geen CIO.

Volkshuisvesting, Ruimtelijke ordening en Milieubeheer
Saskia Borgers (pSG). Borgers was voorheen directeur-generaal milieu en is per 15 februari van dit jaar benoemd tot pSG en CIO.

Wat doen de CIO’s?
De CIO’s vallen onder leiding van Maarten Hillenaar, die januari dit jaar werd aangesteld als directeur Informatiseringsbeleid Rijk, de zogenoemde Rijks-CIO. In haar brief van december vorig jaar heeft minister Ter Horst het nadrukkelijk over een CIO-rol die bij alle ministeries moet worden belegd. "De wijze waarop de rol wordt belegd is vormvrij", stelt Ter Horst. Maar dat maakt die rol niet vrijblijvend. "Voorop staat dat ministeries geen projecten met een grote ICT-component starten zonder dat de CIO daarover een oordeel heeft gegeven."

De CIO’s moeten de ambtelijke en politieke leiding gevraagd en ongevraagd adviseren over grote ICT-projecten, aldus de omschrijving van Ter Horst. De minister van BZK vervolgt: "De CIO geeft een oordeel over de start van ICT-projecten en op kritieke momenten tijdens de uitvoering daarvan. Hij kan als opdrachtgever namens de Bestuursraad functioneren voor generieke departementale ICT-voorzieningen.
De CIO is verantwoordelijk voor het opstellen en actueel houden van de departementale strategie en visie op geautomatiseerde informatievoorziening en ICT en ontwikkelt en onderhoudt, vanuit de rijksbreed afgesproken kaders, de departementale architectuur en standaarden. De CIO is ook verantwoordelijk voor het toezicht op de naleving van de rijksbrede kaders binnen het ministerie. Hij bewaakt de samenhang in informatievoorziening en ICT-projecten binnen een ministerie door applicatie- en projectenportfoliomanagement. Ten slotte stelt de CIO, op basis van de rijksbrede kaders, eisen aan projectbeheersingsmethodieken en ondersteunt hij audits, reviews en second opinions.

Vanuit zijn taken en verantwoordelijkheden is de CIO bevoegd voorstellen aan de bestuursraad te doen over de start van grote ICT-projecten of eventuele opschorting of bijsturing tijdens de uitvoering daarvan."

Marlise Hamaker