Onderhandelingen definitieve AI-wet van start

Het Europees Parlement heeft gisteren wetgeving over kunstmatige intelligentie (AI) goedgekeurd. Nu moet het parlement nog om de tafel met de Europese Commissie en de Raad van de EU, alle EU-ministers. De afspraken die hier gemaakt worden, zijn bindend voor nationale regeringen. Staatssecretaris digitalisering Alexandra van Huffelen verklaarde eerder dat ze inzet op snelle invoering van de AI Act in Nederlandse wetgeving.

Eerste AI-wet ter wereld

De beoogde Europese verordening reguleert het ontwerpen van AI, het gebruik ervan en de verkoop van AI-systemen. Gezichtsherkenning met slimme camera's in de publieke ruimte wordt verboden en er komen bindende regels voor grote chatbotmodellen als ChatGPT. Het Europees parlement stemde met overgrote meerderheid (499 stemmen voor, 28 tegen en 93 onthoudingen) in met het AI-wetsvoorstel dat de Europese Commissie in 2021 presenteerde, maar diende wel veel amendementen in voor de eerste AI-wet ter wereld.

Verplichte mensenrechtentoets

Zo wil het parlement onder meer regels en standaarden met ontwerp-, data-, veiligheids-, transparantie- en milieuverplichtingen. In het commissievoorstel zaten geen specifieke regels voor grote AI-modellen zoals die achter ChatGPT, Lensa of Dall-E. Ook komt er een verplichte mensenrechtentoets voorafgaand aan de inzet van AI en een sterk recht op uitleg voor mensen die benadeeld zijn door AI, als het aan het parlement ligt.

Voorspellend politiewerk verboden

Volgens Europarlementariër Paul Tang (PvdA) betekent de AI-wet ‘een kentering in de ethische benadering van technologie’. ‘Gevaarlijke AI-toepassingen, zoals emotionele herkenning en voorspellend politiewerk op basis van AI zijn uit den boze. Deze wet is als een betrouwbare verkeersagent die ervoor zorgt dat AI niet als een ongeleid projectiel door onze samenleving raast’, zegt Tang.

Europa loopt voorop

GroenLinks-collega Kim van Sparrentak vindt dat Europa wereldwijd voorop loopt. ‘We zien wat er gebeurt als we het aan bedrijven overlaten: een ChatGPT dat complottheorieën uitspuwt, onze privacy schendt, lak heeft aan intellectuele eigendomsrechten en ontzettend veel energie slurpt. Europa pakt de regie over AI terug met sterke regels die mensen, maatschappij en milieu centraal zetten.’

Geen gezichtsherkenning vermiste kinderen

Jeroen Lenaers (CDA) spreekt van een goed en gebalanceerd kader om AI te reguleren. ‘We moeten de potentie van AI volop benutten, waar dat op een veilige en betrouwbare manier kan.’ Hij is voorstander om bij uitzondering AI in te kunnen zetten om vermiste kinderen in levensgevaar sneller op te sporen en bij terreurdreiging, maar het parlement verwierp zijn amendement hierover.

Zo snel mogelijk onderhandelingen 

Eurocommissaris Thierry Breton liet eerder weten zo snel mogelijk te willen beginnen met de zogeheten triloog, de onderhandelingen met de lidstaten en het parlement over de definitieve AI-wet. Naar verwachting kunnen de regels voor hoge-risico AI-toepassingen begin 2024 al in werking treden en overige bepalingen in 2026. 

Onwetendheid grootste obstakel

Daarna  moet de wet nog in het Nederlandse parlement worden besproken. Staatssecretaris digitalisering Alexandra van Huffelen verklaarde eerder dat ze inzet op snelle invoering van de AI Act in Nederlandse wetgeving. Eric Postma, hoogleraar Artificial Intelligence (AI) aan de Tilburg University, ziet als grootste obstakel dat politici en beleidsmakers niet genoeg weten over AI. 'Er is gelukkig interesse vanuit de Nederlandse politiek om zich te informeren. Ik denk ook dat Kamerleden zich regelmatig moeten laten bijscholen, omdat de ontwikkelingen heel snel gaan. Zodat ze weten wat waar is en wat een hype.' (ANP/Redactie)