'Netwerksturing' had EPD kunnen redden

Een complex ICT-project is niet geholpen met centrale hiërarchische sturing door de overheid. Dat is de conclusie die de NSOB trekt uit onderzoek naar de besluitvorming rond het landelijk EPD.

Implementatie

De Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB) onderzocht die besluitvorming op verzoek van minister Schippers, naar aanleiding van het 'EPD-debâcle'  van vorig jaar, toen de Eerste Kamer het EPD-wetsvoorstel alsnog wegstemde. Het ministerie van VWS was te veel gericht op beleidsimplementatie en minder op het 'complexe spel van onderhandelen en participeren dat nodig bleek om alle partijen op één lijn te krijgen'. Puur als ICT-project is het landelijk Elektronisch Patiëntendossier geslaagd.

Regie

Het EPD-besluitvormingsproces loopt al 15 jaar, maar kwam in een stroomversnelling toen Tweede Kamerlid Koser Kaya in 2005 een motie indiende waarin de regering werd verzocht om de regie te nemen bij de invoering van het landelijk EPD. De regie verschoof daarna naar van de zorgveldpartijen naar het ministerie van VWS. Maar die kreeg geen grip op de veelheid van partijen en het navenante aantal opvattingen over wat het landelijk EPD eigenlijk is. Zorgveldpartijen kregen niet het gevoel van 'mede-eigenaarschap' over het te bouwen systeem.

Weerstand

Dat leidde tot een situatie waarin de voortvarendheid van VWS juist tot extra weerstand leidde, niet alleen bij de zorgpartijen, maar ook bij de Eerste Kamer, die zich voor het blok gesteld zag door de informatie- en bezwaarbrief die alle huishoudens in november 2008 kregen, terwijl de behandeling door de Eerste Kamer dan nog niet heeft plaatsgevonden. De aanhoudend tegenstrijdige signalen over wat het EPD nu wel en niet is, deden de Eerste Kamer uiteindelijk het voorstel wegstemmen.

Netwerksturing

De les die te trekken is uit dit proces is helder, vindt de NSOB. "Voortgang in het besluitvormingsproces is niet vanzelf geholpen met een centrale positie voor de overheid en het inzetten op hiërarchische sturing die de overheid verantwoordleijk maakt voor de realisatie van complexe (ICT-) projecten. Het EPD omvat alle elementen van evidentie voor het belang van netwerksturing." De betrokken organisaties besloten onlangs alsnog samen te gaan werken toen VWS het project noodgedwongen losliet.

Vergelijkbaar

Uit een ook door Schippers geïniteerd onderzoekje door KPMG naar EPD-initiatieven in andere Europese landen blijkt dat de Nederlandse problematiek niet op zichzelf staat. In zes odnerzochte landen (Groot-Brittannië, Duitsland, Denemarken, België, Frankrijk en Spanje) zijn langlopende landelijke (en stagnerende) EPD-initiatieven opgestart. Overal zijn privacy, veiligheid en kosten belangrijke discussiepunten, maar nergens hebben die tot een blokkering geleid. De trend is een landelijke infrastructuur, waarbij de implementatie doorgaans op regionaal niveau plaatsvindt, zoals nu ook in Nederland gebeurt.