Volledig digitaal toegankelijke overheid? ‘Dat gaat nog jaren duren’

Al bijna 24 jaar wordt er gewerkt aan het digitaal maken van overheidswebsites, toch voldoen ze nog altijd niet aan verplichte eisen. Het gaat bovendien nog vele jaren duren voordat het zover is, vermoeden toegankelijkheidsexperts. Is de verplichting wel hard genoeg?

In februari stuurde het Digitoegankelijk toezichts- en ondersteuningsprogramma van het ministerie van BZK een signaleringsbrief naar gemeenten met verlopen toegankelijkheidsverklaringen voor hun websites en apps. Deze gemeenten voldoen al langere tijd niet aan de wet voor digitale toegankelijkheid voor mensen met een visuele, auditieve of cognitieve beperking. De aansporing vanuit het Rijk richting gemeenten is zeker niet voor het eerst. Slechts 516 van 8878 overheidswebsites- en apps voldoen volledig aan de wettelijke eisen.

Meer toezicht en ondersteuning

Meer zicht op de uitdaging Toegankelijkheidsexpert Jules Ernst werkt al vele jaren aan dossier digitale toegankelijkheid. Hij maakt de situatie bij gemeentelijke websites handmatig inzichtelijk met zijn website 200ok.nl. Inmiddels is Ernst ook aangesloten bij het programma Digitoegankelijk Top, dat bijdraagt aan meer toezicht en ondersteuning. De door Ernst verzamelde data zijn inmiddels toegevoegd aan het relatief nieuwe dashboard Digitoegankelijk dat gemeenten helpt hun situatie inzichtelijk te krijgen.

Het dasboard is nog niet helemaal compleet, maar dat komt steeds dichterbij. 'Ik heb jarenlang webadressen van gemeenten verzameld. Deze worden nu ook voor het dashboard gebruikt. De in kaart gebrachte websites hebben tot positieve ontwikkelingen geleid.' Ernst ziet bijvoorbeeld dat gemeenten nog altijd verre van digitaal toegankelijk zijn, maar het goede nieuws is dat het inzicht van ambtenaren en bestuurders in de situatie toeneemt.

Websites leiden zwervend bestaan

Gemeenten weten met dank aan de gegevens van het dashboard nu in ieder geval hoeveel werk er ongeveer nog ligt om volledig digitaal toegankelijk te zijn, vertelt Ernst. 'Veel overheden zijn nu aan het inventariseren zijn welke websites er eigenlijk bij de organisatie horen.' Bij veel organisaties is digitaal toegankelijk worden nooit goed ‘geborgd’ geweest, legt Ernst uit. 'Gemeenten die tien tot vijftien jaar geleden erg goed scoorden, zakken nu weer weg. Dat komt omdat medewerkers die er veel mee bezig zijn soms vertrekken. Dan verdwijnt ook de kennis over het onderwerp uit een organisatie.'

Harder optreden tegen ontoegankelijkheid

Er is vanuit het ministerie en vanuit VNG door de jaren heen veel geprobeerd om gemeenten digitaal toegankelijk te krijgen. Zo werden er in 2021 ‘aanjaagteams’ opgericht, die gemeenten achter de broek aan moesten zitten. Het ‘aanjagen’ heeft maar mondjesmaat effect. Sinds 2021 zijn gemeenten zelfs wettelijk verplicht om toegankelijkheidsstandaarden toe te passen. Lukt dat niet, dan moeten ze uitleggen waarom zij deze niet halen. Veel organisaties lukt beiden niet, concludeert Ernst.

Cijfers zeggen niet alles

Gemeenten die niet voldoen aan de wettelijke eisen, kunnen voorlopig dus nog altijd wegkomen met het niet behalen van wettelijke eisen. 'Dat is in de laatste 15 jaar altijd zo geweest.' Er zijn ook gemeenten die hun best doen, maar alsnog een onvoldoende scoren in de toegankelijkheidstest. Ernst geeft het voorbeeld van een grote gemeente die haar website helemaal op orde heeft, maar uit behulpzaamheid ook de niet-Nederlands sprekende inwoners tegemoet wil komen met een vertaalknop die digitaal niet goed toegankelijk is.  

Ernst blijft positief. Hij merkt dat er over de gehele linie momenteel flink wordt ‘opgeruimd’ bij ontoegankelijke websites. 'En wat ook speelt is het capaciteitstekort. We hebben in Nederland niet zoveel experts op het gebied van digitale toegankelijkheid, terwijl de vraag momenteel wel erg hoog is. Ook dit is een reden waarom de overheid niet binnen een jaar in zijn geheel aan de eisen van digitale toegankelijkheid kan voldoen.'