Blockchain onder de loep bij overheden

Toepassing van blockchain kan gemeenten veel besparen op administratieve processen. Het Kadaster en de gemeente Amsterdam verkennen het openbare, digitale en decentrale grootboek.  ‘Alle ambtenaren moeten begrijpen wat blockchain kan.’

Miljardenbesparingen
Pgb-budgetten uitbetalen via blockchain: het kan zomaar  miljarden besparen op administratiekosten. Nuray Gokalp is ervan overtuigd dat de nieuwe technologie voor gemeenten zeer interessant is. De besparing op het pgb is daarbij misschien nog wel het meest veelbelovende voorbeeld, aldus de manager Information Technology van de gemeente Amsterdam. ‘Bij die uitbetaling komt een enorme hoeveelheid administratie kijken’, zegt Gokalp. ‘Elke uitgave moet vooraf en achteraf worden gecontroleerd. Elke pgb-houder moet het juiste bedrag krijgen. Blockchaintechnologie zou daarbij iets kunnen betekenen, omdat de technologie waterdicht is en uitbetalingen zodoende niet meer hoeven worden gecontroleerd. Ook neemt het administratielasten weg, omdat alles in één systeem geregistreerd staat.’ Het klinkt geweldig, maar is het voor gemeenten praktisch ook mogelijk is om blockchain in te zetten? De gemeente Amsterdam en De Gideonsbende (opgericht door gemeente-medewerkers die mantelzorg verlenen) zijn enige tijd geleden begonnen met de verkenning van de mogelijkheden . 

Vele ideeën voor gemeenten 
Zo’n drie jaar geleden kwam blockchain met de opkomst van de bitcoin voor het eerst onder de aandacht. Banken volgden de digitale munt al langer. Inmiddels groeit het besef in bredere kringen dat de technologie achter de digitale munt ook op andere terreinen van grote waarde zou kunnen zijn. Naast de gezondheidszorg worden het opstellen van contracten en diverse publieksgerichte zaken daarbij genoemd. In juli vond het evenement Blockchain & The City in het Amsterdamse gemeentehuis plaats. Ambtenaren van diverse afdelingen presenteerden er hun ideeën. De eerste plannen om gemeentelijke processen met blockchain te verbeteren werden gemaakt. Inmiddels zijn meerdere partijen benaderd om zich aan te sluiten bij het overleg. ‘We noemen ze pilots, maar in dit stadium zijn het eigenlijk nog meer verkenningen’ aldus Gokalp.

Registratie en inschrijfprocessen
Behalve Amsterdam bestudeert ook het Kadaster aan de hand van een aantal pilots of  blockchaintechnologie bruikbaar is. Jurist Jacques Vos bekijkt onder meer hoe het Kadaster de registratie, het inschrijfproces en akten kan verbeteren. Strategisch adviseur Bert Beentjes is gespecialiseerd in digitale ontwikkelingen en de gevolgen daarvan voor de organisatie. Er worden momenteel voor diverse processen pilots gehouden waaronder het aanleverproces, de archivering van open data en bij internationale projecten. 

Te complex
'We krijgen nu bijna alle aktes voor percelen en woningen digitaal binnen’, zegt Vos. ‘We bekijken of die ook via blockchaintechnologie aangeleverd kunnen worden. Een notaris stuurt de stukken nu naar Kadaster, in een versleuteld bestand. Het zou interessant kunnen zijn wanneer men stukken via blockchain kan aanleveren.’ De registratie van woningen of percelen zelf is voorlopig nog te complex om over te laten aan technologie, stelt Vos. ‘Met munteenheden is dat eenvoudiger, want dan registreer je een getal. Bij een akte heb je te maken met erfpacht, opstalrechten, appartementsrechten en verschillende objecten en personen. Dat maakt het moeilijk. Je hebt immers te maken met complexe splitsingen van gebouwen en zeer specifieke situaties per gebouw.’

Meekijken met elkaar
De archieffunctie van Kadaster zou wel gebruik kunnen maken van de technologie. Vos: ‘Blockchain is een decentraal systeem waarin je meteen kunt zien wanneer iets is aangeleverd. De onweerlegbaarheid bij blockchain is interessant en vergelijkbaar met de huidige onweerlegbaarheid bij het Kadaster.’ Het Kadaster kijkt mee met diverse landen die met blockchain experimenteren. Mogelijk levert dit verbeteringen op die op termijn ook voor ons interessant zijn, stellen Beentjes en Vos. ‘In Nederland is er momenteel al een 100 procent betrouwbaar en openbaar systeem. Dus voordat we een nieuwe technologie inzetten moet die wel écht goed zijn.’

Dit is een (sterk) ingekorte versie van het verhaal. Lees de volledige versie in Binnenlands Bestuur nummer 22.