Digitaal huishoudboekje voor 300 Utrechters

De gemeente Utrecht gaat 300 inwoners een digitaal huishoudboekje aanbieden waardoor zij hun geldzaken gemakkelijker op orde kunnen houden. Met het idee om daarbij gebruik te maken van blockchaintechnologie heeft de gemeente pas op de plaats gemaakt.

Vaste lasten automatisch betaald

De uitrol van het digitale huishoudboekje naar 300 inwoners is het gevolg van een succesvolle pilot met 17 deelnemers die in 2017 en 2018 is uitgevoerd. Alle inkomensstromen van de deelnemers komen samen op een bankrekening die door de gemeente wordt beheerd. Via het digitale huishoudboekje worden de energierekening, gas en water, de huur en zorgverzekeringspremie automatisch betaald, waarop het restant als leefgeld beschikbaar wordt gesteld. Utrecht werft vanaf september nieuwe deelnemers die gebruik gaan maken van het huishoudboekje. Dat hoeven niet per se mensen met betalingsproblemen te zijn, licht een woordvoerder van de gemeente toe. ‘Een van de deelnemers van de pilot gaf aan dat zij veel moeite had met de verschillende stortingsdata van de toeslagen en regelingen. Daardoor had zij nauwelijks overzicht over haar financiën. Het huishoudboekje heeft het voor haar veel eenvoudiger gemaakt.’ Het huishoudboekje is geen geschikt hulpmiddel voor Utrechters met grote betalingsachterstanden of onbeheersbare schulden, meldt het college aan de gemeenteraad.

Brug te ver

Aanvankelijk wilde de gemeente voor het huishoudboekje gebruik maken van blockchaintechnologie maar dat bleek nog een brug te ver. ‘Die plannen maakten wij in 2016 gebaseerd op aannames’, vertelt Pieter in ’t Hout, strategisch adviseur digitale innovatie bij de gemeente Utrecht. ‘Blockchaintechnologie leek toen veel voordelen met zich mee te brengen, maar was toen nog nauwelijks beproefd in de praktijk. Behalve te zorgen voor geautomatiseerde betaling, wilden wij het via de blockchain voor deelnemers makkelijker maken door levensgebeurtenissen in één handeling aan alle andere deelnemende partijen (waaronder de Belastingdienst, Sociale Verzekeringsbank en UWV) door te geven', aldus In ‘t Hout. Het feit dat met blockchaintechnologie alle in het verleden ingevoerde data permanent blijven opgeslagen, bleek echter problematisch te zijn. ‘Als je wil voldoen aan het recht om vergeten te worden, moet je in feite oude blocks uit de chain kunnen verwijderen en dat is niet mogelijk. In het omgekeerde theoretische geval dat dit mogelijk zou zijn, kan je een transactie niet meer goed verifiëren’, legt hij uit. ‘Ook kunnen wij niet garanderen dat persoonsgegevens die met de huidige technologie worden geëncrypt niet met de technologie van morgen kunnen worden ontsleuteld.’

Bestaande technologie, zelfde basisfuncties

De keuze viel zodoende toch op bestaande databasetechnologie. In ’t Hout: ‘Die biedt niet alle voordelen die wij van blockchain hadden gehad, maar stelt ons wel in staat om dezelfde basisfuncties mogelijk te maken. Er is één rekening van de gemeente waarop de inkomens binnenkomen en waar de betalingen uit gaan. Met de huidige technologie kunnen wij die rekening gewoon uitlezen wat betreft de inkomens die zijn binnengekomen, de vaste lasten die zijn uitbetaald, en de leefgelden die zijn uitgekeerd.’ Voor aanmelding van nieuwe deelnemers bij ketenpartners kiest de gemeente voor een maar al te vertrouwd middel: de brief. ‘Daarmee kunnen de samenwerkingspartners ook binnen 28 dagen de rekeningnummers overzetten. Wat we nu niet kunnen is in één handeling alle partijen op de hoogte stellen van levensgebeurtenissen. Dat gaan we in de komende fase proberen te regelen.’