Als de politiek te persoonlijk wordt

Volgende week mogen we stemmen voor de gemeenteraad: een feestelijk moment waarmee we de toekomst van onze gemeente mede bepalen. De persoonlijke campagnes voor een zetel zijn, online en offline, al losgebarsten. Op wie stemt u? Het is helaas niet gezegd dat diegene de rit ook zal uitzitten.

Dat het persoonlijke politiek is mag geen nieuws meer zijn, maar andersom is ook waar: het politieke is soms persoonlijk. In de Nederlandse gemeenten zijn dagelijks duizenden bevlogen burgers politiek actief die dat maar al te goed weten. In de aanloop naar de verkiezingen staan ze even extra in de aandacht, zeker de kandidaat-raadsleden. Het hoogtepunt van de aandacht is ongetwijfeld het moment waarop we in het stemhokje een vakje roodkleuren van een speciaal door ons uitgekozen persoon. De kiezer heeft in het stemhokje het gereedschap van de voorkeursstem. Wanneer die ook nog eens strategisch wordt ingezet, bijvoorbeeld door op een vrouw lager op de lijst te stemmen zodat zij met voorkeursstemmen alsnog verkozen kan worden, worden resultaten geboekt.

Persoonlijker dan uw voorkeurstem is de politiek voor u misschien op dit moment niet. Slechts minder dan één procent van de bewoners is namelijk lokaal politiek actief, berekende mede-Binnenlands Bestuur-columnist Julien van Ostaaijen. Terwijl juist het lokale niveau zo belangrijk is, niet alleen omdat de gemeente dicht bij haar burgers staat, maar ook omdat door de veelomvattende decentralisaties steeds meer belangrijke onderwerpen voor ons dagelijks leven op de lokale agenda zijn gezet.

De one percent die al actief is ervaart ook de schaduwkant: als het politieke té persoonlijk wordt. Het tussentijds aftreden van politici is en blijft een groot probleem. ReportersNL becijferde recent dat vier op de tien wethouders de afgelopen vier jaar zijn afgetreden, sommigen met ‘slaande deuren’. Het zijn zorgelijke aantallen. En het past ook in trends die we helaas al langer zien. Ook raadsleden vielen de afgelopen periode veelvuldig uit of besloten al eerder te stoppen na deze raadsperiode.

Onder raadsleden wordt vaak de zware combinatie van politiek met werk en privéleven genoemd als reden voor uitval. Wethouders treden vaak af vanwege politiek-bestuurlijke redenen. Hierin lijkt ook de grootte van de gemeente en de cultuur een rol te spelen. Daar komt bij dat de werkdruk, zeker in combinatie met andere werkzaamheden, inderdaad hoog ligt en er flink veel uren worden gemaakt (gemiddeld 19 uur voor raadsleden, 54 voor wethouders).

I hate to break it to you, maar degene op wie u volgende week stemt, zit aan het einde van de vierjarige rit mogelijk helemaal niet meer in de gemeenteraad. Voor mensen die al lokaal actief zijn is het persoonlijke politiek, maar ook het politieke persoonlijk. En dat legt ook een flinke last op hun schouders, waar uitval op de loer ligt. Terwijl.. vele schouders maken licht werk. In die 99% die nog niet actief zijn hangt dus nog wel het een en ander aan laaghangend fruit: hoe meer mensen meedoen, hoe beter. Iets om over na te denken nadat u uw (voorkeurs)stem heeft uitgebracht volgende week.