‘Politiek is maar klein stukje van publieke zaak’

‘Ik kan elke beginnende professional zeer aanraden om voor de non-profitsector te kiezen’, zegt Medy van der Laan (49). ‘Maar kies in eerste instantie voor het onderwerp dat jou trekt. Ook vanuit het bedrijfsleven kun je maatschappelijk betrokken zijn’. Dit advies komt van de allereerste Jonge Ambtenaar van het Jaar, in 2002. Ze begon zelf op haar 21e op het ministerie van Binnenlandse Zaken en werkte onder meer aan de arbeidsmarktstrategie van het Rijk, was programmamanager HRM-academie en was projectleider voor de wet BIBOB. In 2002 won ze de jonge ambtenarenprijs. Toeval of niet, een half jaar na die titel werd ze gevraagd voor een hoge functie: staatssecretaris van Cultuur en Media in het kabinet Balkenende II.

De 'Jonge Ambtenaar van het Jaar', georganiseerd door FUTUR, is zo'n beetje de hoogste onderscheiding die je als jonge overheidsprofessional kan krijgen. De trofee voorspelt een glansrijke toekomst in de publieke sector. Wat is er geworden van de winnaars van weleer? Binnenlands Bestuur zoekt deze zomer een aantal 'oude' jonge ambtenaren op.

Haagse cultuur

Medy van der Laan is nu voorzitter van Energie-Nederland, de brancheorganisatie voor alle energiebedrijven. Aan haar periode als staatssecretaris (2003-2006) heeft ze goede herinneringen, ook al koos ze aanvankelijk niet bewust voor deze carrièreswitch. ‘Ik ben erin gerold, werd destijds gevraagd. Maar het was al wel een bekende wereld voor me. Ik was politiek medewerker van staatssecretaris Kohnstamm geweest en kende als ambtenaar de Haagse werkwijze en cultuur al vrij goed. Je wordt natuurlijk wel ineens eindverantwoordelijk en de politieke en publieke dynamiek komt er bij. Dat was best zwaar en nieuw vergeleken met mijn functies daarvoor. Het hielp wel dat ik zo’n goed Haags netwerk had.’

Studie Rechten

Dat netwerk deed ze op door in Den Haag jarenlang samen te werken in verschillende disciplines. ‘De rode draad in mijn carrière is eigenlijk de inzet bij complexe, interdepartementale projecten’, legt ze uit. ‘Bijzondere zaken waarbij niet iedereen het eens is en waarbij je mensen mee moet krijgen.’ Ze geeft als voorbeeld de wet BIBOB die waarvan ze destijds als 27-jarige ambtenaar de kar van trok. De wet BIBOB (bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur) toetst de achtergrond van vergunningaanvragers en had nogal wat voeten in aarde. Niet in de laatste plaats omdat het politiek erg gevoelig lag. ‘Er kwamen behalve verschillende ministeries ook een mix van strafrecht, bestuursrecht, privaatrecht en staatsrecht aan te pas’, somt ze op. ‘Toen kwam mijn studie Rechten heel goed van pas. Het is een van de moeilijkste, maar ook een van de mooiste klussen geweest’, blikt ze terug.

Politiek niet voor iedereen

Volgens Van der Laan is de politiek zeker geen logische stap voor een ambtenaar met ambities. ‘De politiek is belangrijk, maar slechts een klein stukje van de publieke zaak. Het is niet voor iedereen, het moet je liggen’, benadrukt ze. ‘Er wordt bijvoorbeeld niet altijd voor de beste oplossing gekozen, maar eerder voor de meest haalbare. Het is een vak apart, daar kan niet iedereen goed tegen’.

Hoe je wel je carrière moet uitstippelen is voor iedereen verschillend, maar de bestuurder heeft een duidelijk advies. ‘Zoek eerst uit welk terrein je interesseert en zoek daar dan een organisatie bij’, raadt Van der Laan ambitieuze starters aan. ‘Voor maatschappelijk vraagstukken kun je natuurlijk vooral bij de overheid terecht, maar tegenwoordig ook bij het bedrijfsleven. Kijk maar naar het onderwerp duurzaamheid, veel bedrijven zijn daar volop mee bezig’.

Leukere dingen

Zelf voelt ze zich thuis in beide werelden. ‘In mijn latere loopbaan heb ik altijd gewerkt op het snijvlak van overheid en bedrijfsleven’, vertelt ze. ‘Vanuit het bedrijfsleven wordt er soms wel een beetje neergekeken op ambtenaren. Maar ik heb dat nooit begrepen, want ik dacht als ambtenaar altijd “ik doe veel leukere dingen dan jij”, grinnikt ze. Toch vindt ze het een zeker niet beter dan het andere. ‘De energie waarbij er een drang is om te moeten presteren en de druk hoog is ligt mij wel. Maar anderzijds vind ik de complexe vraagstukken bij de overheid juist weer erg aantrekkelijk. Wat dat betreft zit ik helemaal op mijn plek bij mijn huidige baan. Ik werk mét en voor het bedrijfsleven, heb veel contact met ministeries en politiek. Maar ben tegelijkertijd bezig met het urgente maatschappelijke vraagstuk rondom duurzaamheid’.