PvdA: 'Maak einde aan misstanden bij aanbesteding gemeenten'

De Brusselse PvdA wil een einde aan the race to the bottom als het gaat om loon- en arbeidsvoorwaarden bij diensten die gemeenten aanbesteden. Daarbij gaat bijvoorbeeld om diensten bij de jeugdzorg, de thuiszorg en het openbaar vervoer. Gemeenten moeten veel beter gebruik maken van de Europese regels die ruimte bieden om misstanden te voorkomen.

‘Maar veel gemeenten weten dat niet’, zegt Agnes Jongerius die vanmiddag haar advies hierover aan PvdA-leden presenteert. Jongerius haalt in haar advies EU-wetgeving aan die lidstaten oproept dat bij aanbestedingen passende maatregelen worden genomen op onder andere sociaal recht.

Beleidsvrijheid

In Nederland is die wetgeving in 2016 ingevoerd. Maar brancheorgansaties voor thuiszorg en vakbonden roepen al meer dan een jaar dat de sociale grens bij gemeentelijke aanbestedingen is bereikt. Het kabinet kwam met een AMvB die gemeenten verplichtte een reële prijs te betalen voor de inkoop van thuiszorg. Maar gemeenten zagen dat als een inbreuk op hun beleidsvrijheid, zo meldde NRC eerder in een artikel. Daarin werd duidelijk dat de inkoopprijzen daalden van 26 of 27 euro per uur naar 21 of 22 euro per uur. Bovendien zijn er andere terreinen waarop sociaal aanbesteden nog niet is geregeld.

Fatsoenlijke voorwaarden

De Eurofractie van de PvdA verhaalt in haar oproep dat de gemeente Tilburg thuiszorg wilde inkopen voor 15 procent onder de kostprijs. Jongerius (PvdA): ‘De drang naar een zo laag mogelijk prijs werkt met enige regelmaat door in de arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden van werknemers. Het is niet verplicht maar dankzij Europese regels kunnen fatsoenlijke voorwaarden en omstandigheden worden afgedwongen. Daarom vraag ik nu aan alle gemeenten en provincies dit ook te doen’, dat zegt ze naar aanleiding van een advies over aanbestedingsregels dat zij presenteert op de PvdA-raadsleden-dag in Utrecht.

Geldboete

De PvdA wil dat gemeenten in het bestek van aanbestedingen een standaardclausule opnemen dat wettelijke loon-  en arbeidsvoorwaarden worden nageleefd bij de inschrijvers. Inschrijvers die niet ingaan op deze clausule zouden van de aanbesteding moeten worden uitgesloten. Als er toch misstanden zijn nadat de aanbesteding is gegund, zou de opdracht moeten worden ontbonden, gevolgd door een geldboete en door een verplichte melding bij de Inspectie SZW. De PvdA vraagt ook haar gemeenteraadsleden daarover moties in te dienen.

Onzekere contracten

In heel Nederland zetten lokale overheden volgens Jongerius regelmatig de deur open voor sociale misstanden bij aanbestedingstrajecten. Er zijn talloze voorbeelden in de geestelijke gezondheidszorg, het openbaar vervoer en de jeugdzorg waarbij personeel werd ontslagen of geconfronteerd met slechte arbeidsvoorwaarden of onzekere contracten. Jongerius: ‘In alle gevallen is het een politieke keuze om voor goede arbeidsvoorwaarden te kiezen. Maar er ontbreekt in heel veel gevallen de kennis om het goed te doen.’