Gemeenten boeken succes met vertrekregeling op maat
Gemeenten kijken aan tegen een vergrijzend personeelsbestand. Maar geen oudere ambtenaar staat te trappelen om op te stappen. Dat kost je veel te veel geld. Ede en Nijmegen boeken succes met vertrekregelingen op maat. Er kan meer dan gemeenten denken.
Gemeenten kampen met vergrijzend personeel. Maar geen oudere ambtenaar staat te trappelen om op te stappen. Dat kost je veel te veel geld. Ede en Nijmegen boeken succes met vertrekregelingen op maat. Er kan meer dan gemeenten denken.
Weinig animo
Gemeenten kampen met taakstellingen, met boventalligheid, met onevenredig veel oudere ambtenaren en onevenredig weinig jongeren. Veel gemeenten denken daarom na over manieren om oudere ambtenaren te stimuleren om te stoppen, maar weten niet precies hoe ze dat in het vat moeten gieten. De ambtenaar die vrijwillig opstapt, gaat er doorgaans financieel fors op achteruit. Dus bestaat daarvoor weinig animo. ‘Een werknemer gaat alleen weg als zijn inkomen voldoende is. Ik heb de indruk dat gemeenten denken dat er niets meer mogelijk is op het gebied van vervroegd uittreden’, zegt Bianca Jaggan, directeur van Proambt, een adviesbureau voor pensioen en inkomenszekerheid voor ambtenaren en politieke ambtsdragers. ‘Het is inderdaad allemaal behoorlijk veranderd de laatste jaren, maar er zijn best mogelijkheden.’
Leeftijdarrangement
Zo introduceerde de gemeente Ede dit jaar het ‘leeftijdsarrangement’. Ambtenaren die tussen 1 juli 2014 en 31 december 2016 62 jaar worden, kunnen daarvan gebruik maken. Ze moeten zelf ontslag nemen. Degenen die dit willen, moesten dit voor 1 juli van dit jaar aangeven. Wie in Ede vertrekt zodra hij 62 is, krijgt eenmalig een bedrag mee ter grootte van anderhalf jaarsalaris, gebaseerd op het salaris op 1 juli 2014. Het bedrag wordt, na verrekening met de fiscus, netto gestort op de rekening van de medewerker.
Prijskaartje
De regeling in Ede is een succes; 90 van de 130 ambtenaren die ervoor in aanmerking komen, maakt er gebruik van. Maar er hangt wel een prijskaartje aan. De gemeente betaalt een extra belastingheffing, een strafheffing, van 52 procent. Desondanks is het leeftijdsarrangement voor de gemeente financieel voldoende aantrekkelijk.
Wijnheffing
De strafheffing – ook wel Wijnheffing genoemd omdat staatssecretaris Wijn hem invoerde – werd tegelijk met de Wet VPL (Vroegpensioen en Levensloop) ingevoerd. De heffing is bedoeld om eerder stoppen met werken te ontmoedigen. Werkgevers die zorg dragen voor een aanvulling of overbrugging tot het pensioen betalen over de totale ontslagvergoeding een heffing van 52 procent.
Zachte landing
De gemeente Nijmegen reageerde alert toen vorig najaar duidelijk werd dat het kabinet paal en perk wilde stellen aan de stamrechtvrijstelling. Tot 1 januari 2014 konden ontslagvergoedingen onbelast worden weggezet bij een verzekeraar of als bankspaarproduct en betaalde de werknemer pas belasting als hij periodieke uitkeringen ontving. Sinds dit jaar moet hier direct belasting over worden betaald. Op de valreep, op 1 december 2013, nam de gemeente afscheid van 115 ambtenaren tussen de 60 en 63 jaar. Omdat dat moment voor de meeste ambtenaren ook nogal onverwacht kwam, was er veel aandacht voor coaching en begeleiding, zodat de kersvers gepensioneerden een zachte landing konden maken.
Mobiliteit
Nijmegen is tevreden met de uitkomst. ‘Ons vertrekarrangement heeft een geweldige mobiliteit op gang gebracht’, zegt P&O-adviseur Bet Ratering. ‘Al na zes weken zagen we effect. Er waren zeven jongeren geplaatst, tien boventallige medewerkers hadden een andere functie en er waren veertien personen intern doorgestroomd.’
Generatiepact
En in 2015? Voor gemeenten die niet bereid zijn de strafheffing te betalen, is de keus beperkt. ‘Het generatiepact’, oppert Abvakabo FNV-bestuurder Bert de Haas. ‘Dat zijn we overeengekomen in de cao. Het is een oplossing die door de sector is bedacht.’ Het generatiepact is, politiek correct geformuleerd, een ondersteuning voor ouderen om langer te blijven werken. Maar evengoed zou je het een regeling kunnen noemen ter ondersteuning van ouderen die vervroegd willen uittreden. Iemand gaat voortaan 80 procent werken, krijgt een aanvulling om de inkomensderving deels te compenseren, waardoor het salaris op 90 procent uitkomt, en de pensioenopbouw is 100 procent. Verschillende gemeenten hebben inmiddels voor het generatiepact gekozen of oriënteren zich hierop. ‘Voor gemeenten is het generatiepact een goede manier om tot fte-reductie te komen en tegelijkertijd te verjongen’, aldus Jaggan.
Een andere optie is een juiste dossiervorming en actief loopbaanbeleid (doorstroming, demotie (geen uitloopschalen/persoonlijke toeslagen), ontslag).
De garanties welke aan het zittende oudere personeel worden verstrekt dragen bij aan de steeds kleiner wordende ruimte voor arbeidsvoorwaarden. Ook de claim welke dit op het pensioen legt heeft een negatieve invloed op jongeren (doorsneepremie en generationele overdracht). Hiernaast is de financiering van de vorige VUT/FPU-regeling en overgangsregeling nog steeds niet voldaan.
Ik mag echt hopen dat het generatiepact en de individuele gemeentelijke regelingen bijdragen aan structurele werkgelegenheid voor jongeren. En niet zoals in andere tijden van bezuinigingen, stages en werkervaringsplaatsen ipv echte banen (bij de invoering van de VUT/FPU heeft alleen de sector onderwijs bijgedragen aan het doel: extra banen voor jongeren).