Rijksambtenaren vinden transparante overheid belangrijk

Rijksambtenaren zijn zich in toenemende mate bewust van het belang van een goede informatiehuishouding. Ze hechten ook een groot belang aan een open overheid, maar daarnaar handelen blijft nog lastig. En de leidinggevende geeft lang niet altijd het goede voorbeeld.

Belangrijk onderwerp

Dat blijkt uit een flitspanel uitgevoerd door ICTU in opdracht van het Rijksprogramma voor Duurzaam Digitale Informatiehuishouding (RDDI). Het flitspanel vindt jaarlijks plaats, nu voor het vijfde jaar. Ruim 800 rijksambtenaren deden mee. In de editie van 2024 werd er extra aandacht besteed aan het onderwerp transparantie en responsieve overheid. 90 procent van de deelnemers geeft aan dat dat het belangrijk is dat de overheid open en responsief is. Hoe moet dat dan, open en transparant werken? Slechts 58 procent zegt het te weten.

Sinds 1 januari 2025 geldt de nieuwe ambtseed voor rijksmedewerkers. Hierin wordt benadrukt dat ambtenaren in het belang van de samenleving werken en dat het zorgvuldig omgaan met informatie bijdraagt aan een open overheid. Op 27 januari is er een campagne gestart, Zorgvuldig & Open ('wij doen ons werk ZO'), die ambtenaren meer houvast moet geven.

Documenten centraal opslaan

De meeste respondenten hebben wel een systematiek voor het opslaan van documenten. Ze vinden zichzelf gemiddeld beter in het terugvinden van informatie dan collega’s. Zo geven zij aan documenten op te slaan onder een naam die voor andere collega’s duidelijk is. Slechts de helft denkt dat directe collega’s het goed bewaren van overheidsinformatie ook belangrijk vinden.

Het is de bedoeling (gewenste situatie) dat ambtenaren conceptversies en eindversies van documenten centraal opslaan. Negen op de tien slaat de eindversie centraal op, maar slechts de helft doet dit ook met de conceptversies.

Leiding geven kan beter

Vaststaat dat de leidinggevende het goede voorbeeld moet geven. Slechts drie op de tien respondenten vindt dat dit het geval is. Ook drie op de tien vindt dat de leidinggevende stuurt op het goed opslaan van informatie. Vier op de tien zegt dat de leidinggevende stuurt op transparantie naar de samenleving. Bij ruim de helft bestaan er afspraken binnen de afdeling of directie gemaakt over goed omgaan met overheidsinformatie omgaat. Dit is een significante stijging ten opzichte van vorig jaar.

De resultaten van 2024 lijken in veel opzichten sterk op die van 2023. In de jaren ervoor is een stijgende lijn te zien. Uit het onderzoek van dit jaar blijkt dat het uitmaakt als de eigen organisatie aandacht schenkt aan het onderwerp. Dit leidt ertoe dat iets meer dan de helft van de rijksmedewerkers informatie beter bewaart dan voorheen, geven ze zelf aan. Vier op de tien medewerkers is transparanter gaan werken door de aandacht vanuit de organisatie voor de open overheid.