Vlootschouw van Hardenbergs ambtelijk apparaat

Hardenberg zet de ontwikkeling van eigen medewerkers een tandje hoger. De gemeente wil minder afhankelijk zijn van de roodgloeiende arbeidsmarkt en heeft een personeelsscan uitgevoerd, om de uitvoeringskracht te meten.

Pijn

De ambtelijke organisaties van Hardenberg ging eerst samen met die van Ommen, een fusie waar later de stekker weer uit ging. De schaal van de gemeenten paste niet bij elkaar, overleg verslond tijd en cultuurverschillen waren groter dan gedacht. Op de ambtelijke organisatie van Hardenberg trok het ongedaan maken van de fusie een stevige wissel. Alain Smit programmamanager organisatieontwikkeling: ‘Ik trof pijn aan, en ook wel verbolgenheid.’

Arbeidsmobiliteit

Het ambtenarenapparaat was onvoldoende gericht op de snel veranderende buitenwereld, was na de scheiding een van de conclusies. ‘Op vrijwel alle onderdelen stond ons het nodige te doen’, aldus Smit. ‘Zo hadden we geen werkgesprekkencyclus. Rondom leren en ontwikkelen was er nauwelijks iets, net zo min als er wat geregeld was op het gebied van arbeidsmobiliteit. Een gedeelde organisatievisie –welke kant op?– ontbrak.’

Te weinig tempo

De medewerkers bleken loyaal en betrouwbaar. ‘Op meerdere punten scoorde de organisatie goed’, vertelt Smit erbij. ‘Maar ze was onvoldoende toegerust op wat op ons afkomt. Terwijl de kunst is dat je de aansluiting met de samenleving niet verliest. De maatschappelijke en technologische ontwikkelingen gaan ongekend snel. Onze gemeente was in dat tempo te weinig meegegaan.’

Interne ontwikkelagenda

Hardenberg stelde een interne ontwikkelagenda op. Die heeft een centrale rol in de ‘update’ van het ambtenarenapparaat. ‘Het instrumentarium hebben we in de eerste fase meteen goed neergezet. Onder meer met onze Hardenberg Academie, die een mix biedt van de harde kant van leren en de zachte kant van verkenning van talenten en persoonlijke ontwikkeling.’ Ook is snel een loopbaancoach aangesteld.’ Aan kansen ontbrak het niet: ‘Er verdween niet alleen werk, er kwamen ook mogelijkheden bij. Zo startten we een leergang advisering, evenals een over omgaan met de politieke context. Informatieveiligheid was ook een onderwerp waarop onze medewerkers zich moesten ontwikkelen. Verder wordt flink ingezet op de professionalisering van projectmatig werken.’  

Juiste mix

Om een beeld te krijgen van leemtes in de uitvoeringskracht vond onder meer een ‘vlootschouw’ plaats. Centrale vraag: beschikken teams over de juiste mix van kennis en vaardigheden? Het management wilde het spotlicht op het ontwikkelpotentieel van de medewerkers. ‘Vanuit het mensbeeld geldt bij de overheid al gauw: deze klus hebben we te klaren, dus die ga je doen, punt. Met onvoldoende aandacht voor de talenten van medewerkers’, zegt Smit. ‘Je kunt mensen binden door ze in de organisatie veel kansen en mogelijkheden te geven.’

Argwaan

Anne Willemsen, arbeidspsycholoog en jurist, en werkend bij adviesbureau BMC, hielp Hardenberg bij de vlootschouw. Die werd met enige argwaan bekeken. ‘In de organisatie leeft vaak het gevoel dat de medewerkers worden beoordeeld. Meestal komt ook de ondernemingsraad even op de deur kloppen met vragen. Wat gebeurt hier en wat is jullie plan? Is dit stiekem niet toch een extra beoordelingsmoment? Om die reden adviseer ik directies om de medezeggenschapsorganen van meet af aan mee te nemen in het proces.’

Digitalisering

Willemsen volgt een methodische aanpak. ‘Het gaat niet over Piet of Karin, maar over veranderende omstandigheden die de organisatie het hoofd moet bieden.’ De digitalisering is volgens haar zo’n uitdaging, evenals de omgang met kunstmatige intelligentie. Ze noemt expliciet de mondigheid van burgers en de grote verscheidenheid aan inwoners aan de balie. Daarnaast zijn er veranderende wettelijke en sociale omstandigheden, waardoor onder andere partijen minder taken op zich nemen. Ook het grotere aantal samenwerkingsverbanden drukt op de organisatie, omdat daar kennis van aanbesteding, inkoop en contractmanagement bij komt kijken. ‘Bij alles was de vraag: wat vergen die ontwikkelingen voor het werk? Wat wordt complexer en welke kennis en vaardigheden moeten we inzetten?’

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 10 van deze week. (inlog)