Bestuurder met beperking 'fors ondervertegenwoordigd'

Na de komende gemeenteraadsverkiezingen moeten in tenminste een derde van de gemeenten mensen met een structurele functionele beperking politiek actief zijn. Hiervoor heeft minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken een actieplan politieke ambtsdragers met een beperking opgesteld. Mensen met een beperking moeten namelijk in dezelfde uitgangspositie komen als mensen zonder een beperking.

Politieke deelname geen vanzelfsprekendheid
‘Deelname van minderheidsgroepen aan politiek en bestuur is belangrijk. Voor mensen met een beperking is dit echter geen vanzelfsprekendheid’, schrijft Ollongren. Als minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties zet zij zich daarom samen met anderen in voor een meer divers en inclusief openbaar bestuur voor mensen met een beperking. ‘Een diverse samenstelling vergroot de herkenbaarheid en kwaliteit van het bestuur en versterkt onze democratie.’ Naar aanleiding van de motie Voortman/Van Dijk over het wegnemen van belemmeringen voor mensen met een beperking voor actieve deelname aan de democratie die door de Tweede Kamer breed werd aanvaard heeft Ollongren een onderzoek uitgevoerd met de titel 'In de beperking toont zich de meester...'.

Forse ondervertegenwoordiging
Daaruit blijkt dat er een forse ondervertegenwoordiging is van mensen met een beperking in politiek en bestuur. Van de ongeveer 12.000 volksvertegenwoordigers en bestuurders heeft nog geen half procent een structurele functionele beperking. En dat terwijl 10 tot 15 procent van de Nederlanders een beperking heeft. Met het ‘Actieplan politieke ambtsdragers met een beperking’ wil de minister bereiken dat na de komende raadsverkiezingen in tenminste een derde van de gemeenten mensen met een structurele functionele beperking politiek actief zijn. ‘Daarvoor is het noodzakelijk dat er voorzieningen beschikbaar worden gesteld om mensen met een beperking in dezelfde uitgangspositie te brengen als mensen zonder beperking.’

Willen, mogen, gaan en kunnen
Het onderzoek van de minister is opgebouwd aan de hand van het 'loopbaanperspectief', vanuit de gedachte dat elke loopbaan van een politieke ambtsdrager bestaat uit vier stappen: ‘willen’, ‘mogen’, ‘kunnen’ en ‘gaan’. ‘Willen’ staat voor geïnteresseerd raken of zijn in de politiek. ‘Mogen’ is het in staat worden gesteld om een politiek ambt te aanvaarden, omdat derden (partij, kiezers, overheid) iemand voordragen, kiezen of benoemen. ‘Kunnen’ is adequate ondersteuning tijdens het politieke ambt door het creëren van passende omstandigheden en het beschikbaar stellen van toereikende voorzieningen. ‘Gaan’ is uiteraard de laatste stap van een politieke loopbaan en gaat om doorstromen of uitstromen. Ambtsdragers stromen (voortijdig) uit, vervullen een aantal ambtsperioden of stromen door naar een andere politieke functie. In het actieplan worden de beoogde beleidsinterventies beschreven aan de hand van hetzelfde loopbaanperspectiefmodel uit het onderzoek.

Actieplan
De initiatieven uit het actieplan worden uitgevoerd in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen in 2022. Een groep van 15 mensen met een beperking en interesse om zich kandidaat te stellen als raadslid krijgt de komende twee jaar begeleiding, ondersteuning en coaching. Gekeken wordt of een individueel raadslid met een beperking door de aanstelling van een persoonlijke ondersteuner in dezelfde startpositie kan worden gebracht als reguliere raadsleden. Met behulp van die op de beperking van het individuele raadslid afgestemde ondersteuning kan dat raadslid zich beter richten en concentreren op het vervullen van het ambt van volksvertegenwoordiger. Het ministerie wil deze pilot starten met maximaal 20 persoonlijke ondersteuners voor de duur van een jaar. Daarnaast heeft het ministerie in samenwerking met ProDemos en Ieder(in) de cursus ‘Politiek Actief’ al toegankelijker gemaakt voor mensen met een beperking.

Centraal informatiepunt inkomsten

Een ander obstakel om politiek actief te worden is dat er vaak onvoldoende informatie beschikbaar is over wat de inkomsten uit het ambt voor effect hebben op ‘het vaak fragiele bouwwerk van inkomsten uit uitkering(en), toeslagen en kwijtscheldingsmogelijkheden van gemeentelijke belasting(en)’. Hiervoor komt een centraal informatiepunt. De minister roept zowel de doelgroep, belangengroepen als politieke partijen op om het actieplan te gebruiken als inspiratie voor hun zelf in te zetten acties. ‘Wanneer door alle partijen de juiste randvoorwaarden worden gecreëerd, kunnen mensen met een beperking hun mogelijkheden en talenten benutten in politiek en bestuur.’ Na de raadsverkiezingen van 2022 evalueert de minister de initiatieven op effectiviteit en komt zij met maatregelen voor de langere termijn.