‘Jongeren hoeven niet per se naar de Zuidas’

Trainees vinden hun overheidsorganisatie vaak interessanter dan gedacht. Ze leren er veel en zien hun verwachtingen uitkomen. Natuurlijk blijft er altijd wat te wensen over: meer leeftijdsgenoten op de werkvloer en vooral: een vast dienstverband. ‘Jongeren kijken niet uit naar een leven vol flexibiliteit.’

Vaste contracten schaars

Uit de enquête van Binnenlands Bestuur onder 200 overheidstrainees blijkt dat hun traineeship over het algemeen goed is bevallen en hun beeld over werken bij de overheid ten positieve is veranderd. Ruim acht op de tien trainees zouden bij de overheid willen werken na de traineeship, zes van hen bij voorkeur in de vorm van een vaste baan. En daar wringt hem de schoen. Hoe tevreden trainees ook zijn met hun organisatie waar ze zich professioneel kunnen ontwikkelen en hoe maatschappelijk betrokken ze ook zijn: vaste contracten zijn schaars. De mensen met vaste contracten zijn vaak de oudere ambtenaren.

Politiek falen

Nederlandse jongeren verdiepen zich pas de laatste twintig jaar in hun type contract, zegt Ton Wilthagen, hoogleraar arbeidsmarktvraagstukken aan de Tilburg University. ‘Voorheen vonden ze een baan met inhoud en vooruitzichten belangrijk. Door politieke falen van het niet regelen van zekerheid zijn jongeren doordrongen van negatieve implicaties van geen vast contract, zoals het niet kunnen afsluiten van een hypotheek.’ De formule van het traineeship is interessant, omdat jongeren kunnen rondneuzen en verder worden opgeleid na hun studie. ‘Maar traineeships zijn niet altijd wat ze lijken, het zijn ook tijdelijke banen. De instituties hebben gezorgd voor het doorkruizen van de blik naar contract en werk. Ik vind dat jammer. Het is niet goed als het contract belangrijker is dan de inhoud van het werk.’

Suffig imago
‘Ik denk niet dat jongeren uitkijken naar een leven vol flexibiliteit’, reageert Caroline Regtuit, zakelijk directeur van businesschool Professional Learning & Development aan de Universiteit Twente. Ze merkt dat mensen van midden 30 geen vast contract krijgen en daarvan balen. ‘Die moeten dan weer het traject in van solliciteren en zich steeds weer oppeppen om op hun best over te komen in sollicitatiegesprekken. Veel mensen krijgen het opgedrongen.’ Veel werkgevers zijn bang voor vaste dienst en ww-verplichtingen, merkt Regtuit. ‘Maar niemand wil lang in de ww zitten. Met die houding laat je veel kwaliteit buiten de deur.’ Voor gemeenten is het met al die flexibele contracten lastig jonge mensen aan te trekken. Ook lijden ze aan een ‘suffig imago’. Ze wijst op plattelandsgemeenten met een gemiddelde opleidingsniveau van mbo-plus. ‘Kleine gemeenten zijn minder aantrekkelijk voor hoogopgeleiden door gebrek aan dynamiek en beperkte doorgroeimogelijkheden.’

Banenmarkten

Om jonge medewerkers te behouden moeten overheidsorganisaties volgens Regtuit jongeren goede ontwikkelingsmogelijkheden geven, nadenken over carrièrepaden en dat actief mogelijk maken. ‘Veel gemeenten hebben geen trainees. In Twente hebben 14 gemeenten een traineeprogramma, maar ze nemen ook zelf trainees aan. Het is goed je aandacht voor life long learning en persoonlijke ontwikkeling te laten zien, zodat jongeren weten dat ze voor langere tijd nodig zijn.’ Om als aantrekkelijke werkgever te worden gezien moet de overheid zich vaker laten zien op banenmarkten. ‘De overheid raakt aan alles. Je bent een maatschappelijke concurrent voor het bedrijfsleven. Veel trainees vinden de overheid interessanter dan gedacht.’

Voer tweesporenbeleid

Dat versterkt Emke Westra, voorzitter van jonge ambtenarennetwerk FUTUR. ‘Jonge ambtenaren willen inhoudelijk interessant werk, waarin ze iets nieuws leren wat iets toevoegt aan hun cv. De overheid is de leukste en mooiste plek om te werken. De kunst is alleen dit goed over het voetlicht te brengen.’ De overheid moet zich bewust zijn van die sterke businesscase, vult Wilthagen aan. ‘Jongeren zijn heel gedreven, gaan voor sociale ondernemingen en maatschappelijke doelen. Ze hoeven niet per se naar de Zuidas.’ Heb je als overheid een krimpopdracht, maak dan voor jongeren een aparte ingang, stelt hij voor. ‘Voer een tweesporenbeleid, want zonder jongeren mis je de boot en dat gaat weer ten nadele van de maatschappij. Niemand wil dat de overheid de enige werkgever is, maar je moet ook niet schromen om een betekenisvolle overheid in leven te houden.’

Lees het hele artikel over hoe jonge ambtenaren aan te trekken en te behouden deze week in Binnenlands Bestuur nr. 21 (inlog)