Verandering zonder vooruitgang

Hoe kan het terugdraaien van het recht op abortus in Amerika ons in actie laten komen vóór vooruitgang en vóór een meer gelijkwaardige politiek? De klok werd in Amerika decennia teruggezet. Maar wie draaien er in Nederland aan de wijzers?

Vorige week was een wake-up call: de rechten van vrouwen zijn anno 2022 geen gegeven. Ik denk dat velen met mij boos en verdrietig waren. Ik twijfelde of ik erover zou schrijven. Niet alleen is het nieuws nog zo vers, er is inmiddels ook al heel veel over gezegd. Maar niets zeggen was niet beter. Dus hierbij toch een bruggetje naar de Nederlandse politiek.

Hoe heeft het zover kunnen komen? Ik ben niet de eerste en niet de enige die erop wijst dat ook in Nederland vooruitgang niet lineair verloopt. Uiteraard kan ‘zoiets’, als in Amerika gebeurde, ook in Nederland gebeuren. Soms is er een meevaller: recent werd de wettelijke bedenktijd van vijf dagen voor abortus afgeschaft. Maar in het grotere plaatje zijn er nog genoeg tegenvallers. In Nederland is abortus bijvoorbeeld nog steeds een misdaad; het is alleen onder bepaalde omstandigheden legaal. En: in Nederland wonen mensen die onverzekerd zijn, voor hen is een abortus geen vanzelfsprekendheid. En dit is slechts één aspect, een belangrijke, zeker, maar niet de enige, in de strijd om het vrouwenlichaam in Amerika én Nederland.

De klok in Amerika is teruggezet. Maar wie draait er hier aan de wijzers? Een meer gelijkwaardige man/vrouw-verdeling in het openbaar bestuur is nog ver weg. De realiteit: het zijn veelal mannen die in dit land besluiten mogen nemen. Het piketpaaltje voor een betere vertegenwoordiging van de samenleving in de politiek wordt in Nederland steeds verder verzet. Slechts 35 procent van de raadsleden is deze raadsperiode vrouw, kwam vorige week naar buiten. Een lichte stijging ten opzichte van de verkiezingen ervoor toen het aantal vrouwen voor het eerst net boven de 30 procent kwam. We moeten inmiddels alweer tot 2026 wachten voor verbetering. En de pessimist in mij voegt daaraan toe: als dat percentage niet voor die tijd nog verder zakt door vroegtijdige uitval.

Krijgt de pessimist of de optimist de overhand? Het ligt eraan wat we gaan doen om de situatie in Nederland te verbeteren. Allereerst: de aantallen. Natuurlijk moeten we de komende jaren werken aan het percentage vrouwen in de politiek. Nu al moet ingezet worden op scouten, werven voor partijlidmaatschap en kandidatenlijsten. En in het verlengde van de aantallen: nu al werken aan het verbeteren van de werkomstandigheden in de politiek. Dan de inhoud: bijvoorbeeld door bij wetgeving rekening te houden met gender door het toepassen van ‘gender mainstreaming’. In Nederland als concept allang ‘geland’ maar er is nog weinig handen en voeten aan gegeven. In diezelfde traditie kwam recent ‘Gelijk recht doen’ uit, het verslag van een parlementair onderzoek naar de mogelijkheden van de wetgever om discriminatie tegen te gaan. Ja – maar hoe dan? De commissie kwam met een checklist die wetgevers kan helpen in de beoordeling van wetsvoorstellen. Het zijn er zes: vertrouwen, aandacht, normering en taalgebruik, eenvoud, verantwoordelijkheid en leiderschap, heldere en effectieve (klacht) procedures. Voor elk van de onderwerpen zijn er vragen opgesteld om mee te laten wegen. NRC kopte ze al tot ‘zes vinkjes’. Als deze zes evenveel aandacht krijgen als die andere zeven vinkjes, dan komen we er wel.