FNV wil bij VWS geen woorden, maar daden

Er zijn meldingen gedaan over omgangsproblemen, VWS wist van die signalen en zegt erop te hebben geacteerd. ‘Maar als er goed op was geacteerd, dan was het natuurlijk niet geëscaleerd’, concludeert Yntse Koenen, bestuurslid van FNV Overheid. ‘Wij verwachten geen woorden, maar daden.’

Pilot personeelsraadgevers

Sinds 2022 loopt er bij het rijk een pilot met personeelsraadgevers, een soort vertrouwenspersoon met doorzettingskracht die bij meldingen meteen kunnen opschakelen, tot en met de secretaris-generaal. ‘Dat was al onderdeel van de vorige cao’, vertelt Koenen. ‘Het was bedoeld om de sociale veiligheid van ambtenaren te vergroten, om relatief kleine zaken klein te houden en in een vroeg stadium op te lossen én zo mogelijk grote zaken te kunnen kanaliseren. Daar is die raadgever voor. Het gebeurt natuurlijk wel gedoseerd en met verstand en is ook bedoeld om grote problemen kleiner maken.’ Bij VWS liep die pilot al langer. De personeelsraadgever heeft meldingen binnengekregen en ook doorgezet, weet Koenen. ‘Maar dat heeft niet geleid tot het echt oppakken van die zaken.’

Ambtelijke leiding

Koenen reageert hiermee op het nieuws dat de ambtelijke leiding van het ministerie van VWS al eerder beschikte over signalen over ‘problemen op het gebied van omgangsvormen’ binnen enkele onderdelen van de organisatie. Dat schreef VWS-minister Conny Helder, mede namens BZK-staatssecretaris Alexandra van Huffelen, aan de Tweede Kamer. Volgens haar is ‘bij elk concreet signaal vervolgens actie ondernomen, zoals in de vorm van gesprekssessies of (cultuur)onderzoeken’.

Geen benadeling melders

Koenen vraagt zich ook af hoe het zit met de benadeling. ‘Als medewerkers zaken hebben gemeld, mogen zij daar niet de dupe van worden.’ Hij wijst ook op nieuwe wetgeving over omgekeerde bewijslast die in de nieuwe Wet bescherming klokkenluiders is opgenomen. De werkgever moet dus bewijzen dat eventuele benadeling niet zijn oorzaak vindt in de melding. De minister wees daar ook al op in haar brief, maar Koenen wil bij twijfelgevallen zien dat het voordeel van de twijfel aan de melders wordt gegeven. ‘Ik hoop dat we daarvoor niet naar de rechter hoeven.’ Hij wil dus dat goed wordt gelet op benadeling wanneer mensen melden. ‘Ik hoop dat ze daar proactief mee omgaat en dat het ministerie niet de schijn op zich werpt dat de benadeling toch is gekomen door de melding.’

Calamiteitenprocedure

In de onlangs afgesloten cao voor rijksambtenaren, die nog moet worden vastgesteld door de leden van de vakbonden, zijn nieuwe afspraken over sociale veiligheid opgenomen voor de hele sector rijk. Afgesproken is onder meer dat er een externe onafhankelijke integriteitscommissie komt met onafhankelijke leden met ‘gezag, statuur en van reputatie’. ‘Daar zit een calamiteitenprocedure in. In urgente situaties, zoals een acute maatschappelijke misstand, ernstige druk of ernstige ongepaste bejegening, is dat waardevol. We zetten er druk op dat dit snel wordt gerealiseerd. De focus is nu op problemen bij VWS, maar we willen natuurlijk bij de hele rijksoverheid betere sociale veiligheid.’