Duitsland zoekt 731.000 gemeente-ambtenaren

Het gemeentelijk ambtenarentekort bij de oosterburen verviervoudigt in 2030 naar 731.000 ambtenaren, zo is de verwachting. Nu al bedraagt het personeelstekort bij de lokale overheden in de Bondsrepubliek 4 procent. En door de toenemende vergrijzing verviervoudigt dat in 2030 naar 16 procent van het gemeentelijk ambtenarenkorps.

Hogere eisen

Dat blijkt uit een gezamenlijke analyse van de koepels van Duitse gemeentelijke belangenverenigingen, de gemeentelijk werkgevers en gemeentelijke ondernemingen. Uit die analyse blijkt dat de toekomst ook nog eens hogere eisen aan het personeel stelt, als gevolg van met name de digitalisering. 

Pensioen

‘Het is echt een probleem’, zegt Gerhard Hammerschmid, hoogleraar en directeur van het Centre for Digital Governance aan de Hertie School, een prestigieus instituut voor managers in de publieke sector in Berlijn. ‘Uit onze vragenlijsten blijkt dat omgaan met de demografische verandering in de top-3 van uitdagingen staat, naast digitalisering. Maar liefst 29 procent van de gemeentelijk ambtenaren gaat de komende jaren met pensioen.’

Geweldige slag

De Deutsche Städte und Gemeindebund, een Duitse gemeentebelangenorganisatie, zegt niet te verwachten dat personeelsgebrek de gemeenten zal gaan verlammen. Ook Hammerschmid denkt dat dit nog wel zal meevallen, maar gemeenten hebben volgens hem wel een geweldige slag te maken op het technische vlak, in de IT. Zowel in opgaves als in personele zin. Vooral de kleinere en armere gemeenten hebben grote moeite voor digitalisering de mensen te vinden.

Lastig

Maar ook in rijkere is het lastig. Baden-Baden, een kuuroord in het noordelijke deel van het Zwarte Woud, heeft duizend medewerkers. Op dit moment heeft de gemeente 25 vacatures die heel lastig te vervullen zijn, zegt woordvoerder Roland Seiter. ‘We krijgen soms helemaal geen ­sollicitanten, en als we ze al hebben, zit de geschikte persoon er vaak niet bij.’

Hard nodig

Neem de afdeling verkeer van Baden-Baden. Sinds december 2020 is er geen hoofd verkeer meer. Als alles goed gaat, begint de nieuwe in mei 2022, maar eerlijk gezegd geloven ze het in Baden-Baden pas echt als de medewerker daadwerkelijk aan zijn of haar bureau zit. Het is hard nodig, want een al bijna anderhalf jaar ontbrekend afdelingshoofd betekent toch moeilijkheden in de planning en afstemming en vergt improvisatievermogen van de medewerkers, bevestigt Seiter desgevraagd. Er zijn meer openstaande vacatures op deze en andere afdelingen, zegt hij.

Papieren tijgers

De gemeente zet op beurzen alle zeilen bij om nieuwe medewerkers te werven en heeft ook tientallen opleidingsplaatsen om medewerkers klaar te stomen. Daarnaast heeft Baden-Baden een advertentiecampagne waarin ze de functies knipogend verknopen aan dieren: de gemeente zoekt ‘papieren tijgers’, die zaken behandelen die inwoners of ondernemers aangaan. Er worden ‘leeuwenmoeders’ gezocht in de kinderopvang en pedagogische sector, die als opvoeder aan de slag gaan. ‘Paradijsvogels’ worden gezocht voor banen in de cultuursector en ‘spaarvossen’ voor onderzoek naar geldstromen. En dat alles, blijkens de site wir-­im-­rathaus.de waar de campagne wordt gevoerd, om mensen te vinden voor de stad.

Digitale revolutie

De hoop is dat de digitale revolutie waar ze in Duitsland langzamerhand in rollen, soelaas gaat bieden. Dan kunnen burgers meer zelf regelen en is de gemeente wellicht verantwoordelijk voor wat minder taken, zo klinkt het hoopvol. Uitdaging wordt dan weer hoe die digitale revolutie wordt uitgerold en hoe aan de benodigde IT’ers te komen. ‘En daar zit precies het probleem’, zegt hoogleraar Hammerschmid. Marketing alleen is niet de oplossing, gemeenten moeten volgens hem vooral efficiënter worden.

Minder bureaucratie

‘Ik zie dat sollicitatieprocedures soms een jaar duren. Een jaar! De gemeenten moeten zorgen voor betere arbeidsverhoudingen, zoals minder bureaucratie en minder hiërarchische verhoudingen en een goede work-life-balans. Dat willen jongere werknemers. En intern moeten ze er alles aan doen om te zorgen dat ze een aantrekkelijke werkgever zijn waar werken vanuit huis mogelijk is. Veel gemeenten hadden nog moeite met op afstand werken tijdens de pandemie.’

Lees het hele verhaal over het Duitse personeelstekort deze week in BB05 (inlog).