Wie betaalt onderzoek naar valse declaraties?

Een medewerker van het Kadaster declareert valse horecabonnen. Om na te gaan hoeveel ze precies moet terugbetalen, schakelt haar werkgever een recherche bureau in. Moet ze de kosten van dat onderzoek ook vergoeden?

In de clinch is een rubriek waarin jurist/columnist Michel Knapen actuele zaken in het ambtenarenrecht belicht. 

Die restaurantbonnetjes van Naomi Holmen*, kloppen die wel? Of haar dienstreisdeclaraties? Bij het Kadaster, waar zij werkt, vertrouwt men het niet. Dus wordt Hoffmann Bedrijfsrecherche ingeschakeld om de urenverantwoording en de declaraties tijdens Holmens dienstreizen te onderzoeken.

Daaruit blijkt dat zij tussen januari 2007 en september 2009 822 uren heeft gedeclareerd op data en tijdstippen waarop zij – volgens de door haar zelf ingevoerde uren – niet heeft gewerkt. En tussen februari 2008 en juni 2009 heeft zij ruim twintig horecabonnen gedeclareerd die zij zelf heeft geschreven maar waaraan geen werkelijk gemaakte dinerkosten ten grondslag liggen.

Holmen wordt met onmiddellijke ingang ontslagen – het plichtsverzuim omvat het valselijk indienen van restaurantbonnen en het structureel niet naar waarheid en in strijd met de regels invullen van declaraties voor overuren. Daarnaast wordt zij aansprakelijk gesteld voor alle schade die het Kadaster heeft geleden. Inclusief de kosten die zijn gemaakt door Hoffmann (56.132 euro) moet Holmen zo’n 70.000 euro aan haar werkgever terugbetalen.

De ruzie belandt bij de Centrale Raad van Beroep, die 15 februari uitspraak deed. Die vindt dat het plichtsverzuim in verband met de onjuiste declaraties van overuren niet overtuigend is onderbouwd – op grond daarvan kon het Kadaster Holmen niet straffen. Het plichtsverzuim in verband met de onjuiste declaratie van de horecabonnen is wel komen vast te staan. Het ontslag vindt de Raad terecht.

De vraag is of Holmen ook de kosten van Hoffmann moet vergoeden, zoals het Kadaster eist op basis van het Algemeen Kadaster Ambtenarenreglement Nieuw (AKARN). Oké, met enige soepelheid: alléén de kosten die zijn toe te schrijven aan het onderzoek naar de horecabonnen moet Holmen vergoeden. Het wordt afgetikt op de helft van de rekening van Hoffmann: 28.066 euro, plus 1.197 euro, het bedrag dat Holmen ten onrechte had gekregen voor de valse horecabonnen.

Het is vaste rechtspraak dat een ambtenaar kan worden verplicht tot vergoeding van schade die zijn werkgever heeft geleden, voor zover die schade aan de ambtenaar is te wijten. De rechtbank Noord-Nederland oordeelde eerder in deze kwestie dat het Kadaster door bewuste roekeloosheid van Holmen een extern onderzoeksbureau heeft moeten inschakelen. De kosten van dat onderzoek is vervolgschade die Holmen ook moet vergoeden. Maar waarom het precies de helft van de oorspronkelijke rekening is, snapt de rechtbank niet, zeker niet nu dit bedrag in geen verhouding staat tot de direct geleden schade van 1.197 euro. De rechtbank vindt het reëel dat Holmen 6.000 euro aan onderzoekskosten moet vergoeden.

De Raad niet. Die vindt dat alleen schade die in een ‘relevant causaal verband’ staat met Holmens horecabonnen op haar kan worden verhaald. De schade die het Kadaster vordert, betreffen kosten die het directe gevolg zijn van de beslissing van het Kadaster om aan Hoffmann te vragen een onderzoek te verrichten naar mogelijk frauduleus handelen van Holmen. Die beslissing ligt buiten de directe invloedsfeer van Holmen. De schade die uit die beslissing voortvloeit staat in een te ver verwijderd verband met de aan Holmen verweten gedragingen: er is geen relevant causaal verband. Kortom: de kosten van Hoffmann hoeft Holmen niet te betalen. Het geld voor de horecabonnetjes wel.

* De naam is gefingeerd.
ECLI:NL:CRVB:2018:446