Ontslagen zonder dat schuld is vastgesteld

Een Heerlense ambtenaar wordt vervolgd wegens vuurwapenbezit en witwassen. Voor het college is dat aanleiding haar te ontslaan – voordat zij echt is veroordeeld. Is daarmee niet de onschuldpresumptie geschonden?

Als de politie een grootschalig strafrechtelijk onderzoek doet naar een netwerk van harddrugshandel en witwassen, vindt ook een inval plaats in de woning van Ria Terworm* en haar partner. Beiden worden aangehouden en in verzekering gesteld. Terworms werkgever, de gemeente Heerlen, verleent haar direct buitengewoon verlof, met behoud van salaris. Een jaar later laat het Openbaar Ministerie (OM) weten dat Terworm zal worden vervolgd wegens het voorhanden hebben van een vuurwapen en munitie, het witwassen van een Porsche Cayenne of het geld voor die auto.

Op basis van dit vervolgingsvoornemen besluit het college Terworm te ontslaan. De wettelijke grondslag is (zeer) ernstig plichtsverzuim: Terworm wilde ten tijde van de politie-inval een vuurwapen verbergen voor de opsporingsambtenaren. Ze hád dus een wapen. Daar komt het witwassen bij en het feit dat de auto van haar partner op haar naam was gezet, om zo de eigendom te verhullen. Terworm wist, of had redelijkerwijs moeten vermoeden, dat de auto of het geld daarvoor afkomstig zijn uit (drugs)misdrijf. Zij had zich, als ambtenaar, van deze gedragingen moeten onthouden en gezien het leefmilieu van haar partner zelfs de schijn van betrokkenheid daarbij geheel moeten voorkomen.

Nu de rechtbank Limburg het strafontslag in stand houdt, zoekt Terworm het hoger op bij de Centrale Raad van Beroep. Ze verwijst naar het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens, waarin staat dat tegen wie een vervolging is ingesteld voor onschuldig wordt gehouden totdat zijn schuld in rechte vast staat. Dat geldt ook in bestuursrechtelijke procedures, indien de geschilpunten samenhangen met de strafrechtelijke procedure. Het vuurwapen en het witwassen vormen de grondslag voor het strafontslag, maar zijn ook de aanleiding voor de vervolging door het OM. Er is dus een verband tussen de strafzaak en het strafontslag.

Dat wil niet zeggen dat de gemeente gedurende een strafrechtelijke procedure geen disciplinaire maatregelen kan nemen die te maken hebben met een strafzaak. Wel moet in de disciplinaire procedure de onschuldpresumptie in acht worden genomen. Wordt de ambtenaar plichtsverzuim verweten, dan moet het bestuursorgaan zich alleen dáárop richten. Het bestuursorgaan moet zich onthouden van taalgebruik dat duidt op strafrechtelijke aansprakelijkheid van de betrokkene.

In deze zaak oordeelt de Raad dat het college de onschuldpresumptie heeft geschonden. De grondslag van het ontslagbesluit was immers het vuurwapen en het witwassen. Het college heeft zich zo, zonder enig voorbehoud en in strafrechtelijk termen, uitgelaten over de schuld van Terworm – voordat die schuld in de strafrechtelijke procedure is komen vast te staan. Daarmee is het college buiten de grenzen getreden van wat strikt noodzakelijk was om tot de vaststelling van ambtelijk plichtsverzuim te komen.

Om die reden wordt het besluit voor het strafontslag vernietigd. Winst voor Terworm? Nou nee. Uit de processen-verbaal blijkt immers dat Terworm tijdens de huiszoeking een pistool voor de politie verborg, een ernstig verwijt dat plichtsverzuim oplevert. Het college was daarom bevoegd Terworm disciplinair te straffen. Zij heeft het aanzien, het vertrouwen en de integriteit van het onderwijsbureau waar ze werkt geschaad. Dat Terworm nu geen inkomen meer heeft, weegt hier niet tegenop, ook niet haar jarenlange staat van dienst. Het onvoorwaardelijk ontslag blijft in stand.

* De naam is gefingeerd.
ECLI:NL:CRVB:2022:945