Schaaldansen & struikelen

Als mensen mij vragen naar wat mijn functie bij de gemeente is, weet ik daar eigenlijk nooit zo goed antwoord op. Nou weet ik natuurlijk heel goed wat ik doe, maar ik vind het onrecht doen aan mijn werk als ik dat in een term zou moeten vatten. Zeker als daar dan ook nog iets als manager, coördinator of projectleider in voor moet komen. En wie is tegenwoordig geen aanjager, verbinder of versneller?

Joop Hofman (Rode Wouw) duidde onlangs drie soorten ambtenaren. Een daarvan noemde hij ‘schaaldanser’: “Ze nemen een maatschappelijke opgave mee en drukken op knopjes in alle schalen van de organisatie en daarbuiten. Gaan coalities aan met creatievelingen en ondernemers, en prikkelen met nieuwe vormen van overleg. Ze kennen de bewoners en de ‘smaakmakers’. Ze maken de oplossing niet, maar geven duwtjes en perspectief. En zetten hun macht in om ruimte te geven aan productiekracht van de samenleving.”

Herkenbaar. De ene keer opereer je met het college van B&W of met directeuren van organisaties om iets voor elkaar te krijgen. En de andere keer scharrel je met een dakloze, jongere of boze huurder door zijn of haar Stad of wijk, en probeer je te snappen wat iemand meemaakt en wat maakt dat het soms zo taai is om daar met beleid antwoorden op te formuleren.

Met een groepje bedachten we ooit ‘De Nachtploeg’ om managers, ervaringsdeskundigen en bestuurders samen ervaringen, inspiratie en onmacht te laten delen, tijdens een oncomfortabele tocht door de krochten van de stad. En onlangs bezochten bewoners, raadsleden, bestuurders en ambtenaren samen de voorstelling van Lucas de Man. ‘De man door Europa' -een zoektocht naar nieuwe manieren van samen-leven in deze tijden van veranderingen- zagen we voorafgaand aan een debat in de Raad over lokale democratie.

Kunst blijkt, net als de straat, een ander perspectief te geven en te ontregelen. Dat moeten we vaker opzoeken. En dan, ‘dansend’ door de organisatie-schalen van het strategische, tactische en operationele niveau heen, mensen mobiliseren, verwonderen, aan het denken zetten, richting laten kiezen en samen besluiten laten nemen.

De rol van ambtenaar is om in al deze werelden een netwerk te hebben, te weten wat er speelt, de opties op tafel te krijgen, en toe te werken naar een gedragen uitkomst. Zo organiseer je het democratisch proces. En breng je de maatschappelijke opgaven en de opdracht van je bestuur bij elkaar.

Best lastig hoe je zelf positie neemt in zo’n proces. Soms ben je ineens spannend zichtbaar en je rol in de lijnorganisatie is niet altijd even logisch en comfortabel. Lucas de Man eindigt zijn voorstelling met een prachtige scène over 'struikelen': ‘De mens is de enige diersoort die kan struikelen en hiervan iedere dag weer van leert’. Dat moeten we meer gaan doen. Struikelen, fouten durven maken. Beter dat, dan niets doen. Niet lijdzaam afwachten wat over je heen komt. Je druk maken. Steek je nek uit. Begin iets. Betrek anderen bij je zoektocht. En -onvermijdelijk- struikel. En ga weer door.