Luisteren voor nieuwe raadsleden

Nieuwe raadsleden, gefeliciteerd met uw verkiezing! De tijd van campagnevoeren zit erop, maar van rust zal weinig sprake zijn. De komende maanden gaat u cursussen volgen op het gebied van gemeentelijke financiën, regionale samenwerking en raakt u bekend met de raadsinstrumenten zoals het budgetrecht. Op die manier komt u goed beslagen ten ijs.

Maar tussen de opleidingen die het ministerie van BZK, VNG en de Vereniging voor Raadsleden voor u als ‘nieuweling’ klaar hebben staan, ontbreekt een belangrijke: de cursus luisteren. Niet luisteren om een discussie te winnen of om op zoek te gaan naar haakjes voor het eigen verhaal. Nee, liever ‘iets’ met oprecht luisteren.

Het zij u direct vergeven: de cursus luisteren wordt wegens gebrek aan animo nauwelijks gegeven. De opleiding om het eigen verhaal te vertellen, vindt daarentegen gretig aftrek, zeker onder politici: Die bestaat uit mediatraining, ‘framing’, debat- en presentatietechniek. Maar de nadruk op inhoudelijke kennis en presentatievaardigheid staat in schril contrast tot de diepe behoefte van bewoners dat er naar hen geluisterd wordt. De uitdrukking ‘ze-luisteren-toch-niet’ hoor ik als ombudsman dagelijks. En met ‘ze’ wordt ook u als volksvertegenwoordiger bedoeld. Met deze feedback zou u volgens mij aan de slag moeten.

Wanneer u geconfronteerd wordt met boze burgers dan is uw eerste neiging wellicht om u ervan af te sluiten. U te beperken tot de vele vergaderingen met het college. Niets menselijks is ons vreemd. Toch is het belangrijk om juist richting bewoners de oren extra open te zetten. Vooral als u zaken hoort die u niet snapt of ongemakkelijk vindt. Bijvoorbeeld over gezondheidsrisico’s van windmolens of lood in de speeltuin of andere gevaren voor kinderen, om maar wat praktijkvoorbeelden te noemen.

In zijn boek ‘Luisteren is goud’ beschrijft Eric de Haan dat het oor het eerste zintuig is dat functioneert in de moederbuik en het laatste zintuig dat ‘aan’ blijft staan als het lichaam sterft. We zijn niet alleen een spelend, maar vooral ook een luisterend dier. Luisteren geeft erkenning, heldert zaken op en heelt. Zoals we spierkracht trainen, zouden we daarom ook geregeld aan ‘oor-fitness’ moeten doen. Want als we daadwerkelijk luisteren, dan gebeurt er ook iets in de menselijke interactie. De filosoof Martin Buber stelt dat door oprecht te luisteren een gelijkwaardige ‘ik-jij-relatie’ ontstaat, in tegenstelling tot de ik-het relatie waarbij je de ander tot ‘ding’ (het) maakt. Je luistert dan niet meer ‘transactioneel’, maar ‘relationeel’ De ander is niet langer louter ‘klant’, ‘chronisch zieke’ of ‘uitkeringsgerechtigde’ maar een gelijkwaardig mens. Luister-gym zou niet misstaan voor publieke professionals. Zodat zij zich net als therapeuten en artsen trainen om iemand niet louter te zien als een enkele eigenschap.

Ambtenaren kunnen tijdens het luisteren naar het verhaal van burgers vaak onbewust op zoek naar argumenten om iets af te wijzen, omdat ze werken met schaarse plekken in de maatschappelijke opvang, jeugdzorg of schulphulpverlening. Sommige bestuurders zijn soms zo doelgericht, dat ze kritiek gewoonweg niet horen. Juist in uw rol als vertegenwoordiger van de burgerstem is luisteren cruciaal.  

Speciaal voor uw inwerkprogramma presenteer ik daarom de cursus: ‘Luisteren voor nieuwe raadsleden’. U kunt zich via de link inschrijven.