Coronablog Breda: ‘Een volk dat leeft bouwt aan zijn toekomst’

Volgens marketeers behoor ik tot de ‘no future’ generatie. In 1984 kwam ik als verse bestuurskundige op de arbeidsmarkt. Meer dan een kwart van de jongeren zat zonder werk. De economie kromp, de vooruitzichten waren somber. Gelukkig kon ik bij de rijksoverheid aan de slag voor één van de weinige taken waar nog emplooi voor was: het ontwerpen van bezuinigingen. En dat is een vaardigheid waar ik sindsdien best veel aan heb gehad.

In tijden van crisis proberen overheden een anticyclisch beleid te voeren door met grootschalige overheidsuitgaven de economie te stimuleren. De oliecrisis eind jaren '70, de bankencrisis na 2008, de coronacrisis nu. Totdat de overheidsfinanciën zelf het probleem worden en er bijgestuurd moet worden door de inkomsten te verhogen (belastingen, premies) of de uitgaven te verlagen (bezuinigen).

De schuld van de rijksoverheid loopt momenteel snel op. De uitgaven stijgen omdat de overheid tijdelijk een flink deel van de loonkosten van bedrijven heeft overgenomen, terwijl de belastinginkomsten teruglopen. Op enig moment zal dat gestabiliseerd moeten worden. De belasting en premiedruk lagen voor de corona-crisis al relatief hoog als nawee van de vorige (banken)crisis. Daarmee is te verwachten dat maatregelen vooral aan de uitgavenkant gezocht gaan worden. Een nieuw kabinet zal in 2021 keuzes moeten maken.

‘Een volk dat leeft bouwt aan zijn toekomst’ is in 1933 als motto op de Afsluitdijk geplaatst. Ook in de economische crisis van de jaren '30 realiseerde men zich dat overheidsinvesteringen nodig zijn om een economie en samenleving verder te brengen. Er liggen grote opgaven voor ons rond klimaatadaptatie, energietransitie, duurzaamheid, economische structuurversterking, volkshuisvesting, et cetera.

Gemeenten zitten momenteel financieel klem. Voor de coronacrisis drukten de uitgaven in het sociaal domein al zwaar op de exploitatie. De lopende uitgaven verdringen de ruimte voor gemeentelijke investeringen. De VNG inventariseerde dat over de periode 2015-2018 in totaal 152 gemeenten een negatieve netto investeringsquote hadden. Dat maakt bouwen aan de toekomst bijzonder moeilijk. Omdat we als gemeenten voor onze inkomsten grotendeels afhankelijk zijn van de rijksoverheid, zijn dringend afspraken nodig.

Aan de ‘no future’ generatie kleven beelden zoals doemdenken, zwarte kleren, punk, kraakbeweging. En inderdaad is zwart nog steeds mijn lievelingskleur, raak ik als enige van mijn gezin opgebeurd van luisteren naar The Cure, en hoop ik snel weer een biertje te pakken met een collega die tevens getalenteerd punkgitarist is. Met ‘no future’ heb ik nooit iets gehad. Het zal best weer pijn gaan doen om de overheidsfinanciën in balans te krijgen. Maar zolang we bouwen aan de toekomst ligt het beste nog voor ons!