FNV: Angstcultuur bij de Belastingdienst

FNV Overheid roept staatssecretaris Menno Snel van Financiën op tot instelling van een onafhankelijke, externe integriteitscommissie bij de Belastingdienst. ‘Er heerst bij de Belastingdienst een afrekencultuur die leidt tot angst onder de medewerkers om misstanden te melden.’

Veilig verhaal kwijt kunnen
Wie misstanden meldt, wordt daarop afgerekend en de kloof tussen werkvloer en leidinggevenden is groot, blijkt uit een enquête van de vakbond, die door ruim 900 medewerkers is ingevuld. ‘Sinds ons vorig onderzoek in 2012 is er niks veranderd. De huidige problemen rond de kinderopvangtoeslagen zijn een direct gevolg hiervan’, aldus FNV-bestuurder Mieke van Vliet. ‘Er moet naar de medewerkers geluisterd gaan worden. Daarvoor is een plek nodig waar ze veilig hun verhaal kwijt kunnen.’

Ambtelijke top onvoldoende kritisch
Uit de enquête blijkt dat dat nu niet mogelijk is. De enquête laat ook zien dat het leidinggevenden ontbreekt aan kennis van en affiniteit met het werk van de uitvoerende medewerkers. Verder is de ambtelijke leiding volgens de medewerkers onvoldoende kritisch naar de politiek en het ministerie. ‘De medewerkers geven aan dat nieuwe wet- en regelgeving vaak onuitvoerbaar is. De top zou het in het publieke debat daarover moeten opnemen voor het personeel’, aldus Van Vliet.

Veel nieuwe instroom nodig
De enquête komt op een saillant moment. Vorige week nog antwoordde de staatssecretaris op een verzoek van de G4-burgemeesters om meer fiscale ondersteuning bij de bestrijding van ondermijning. Daar zijn weliswaar plannen voor, maar aan mensen ontbreekt het nog. Er moet eerst een uitgebreide werving plaatsvinden, vervolgens opleiding en daarna begeleiding van nieuwe instroom. Om de organisatie aantrekkelijk te maken voor nieuw personeel lijkt verandering van cultuur noodzakelijk.

Campagne in 'verkeerde keelgat'
Onlangs voerde Snel een campagne waarin medewerkers nadrukkelijk werd gevraagd wat zij kunnen veranderen aan de cultuur bij de Belastingdienst. De FNV-enquête kwam na die campagne en daaruit blijkt dat deze bij veel mensen in het verkeerde keelgat is geschoten. ‘Medewerkers geven in de enquête aan mee te willen helpen aan een cultuuromslag, maar verwachten vooral van het management het goede voorbeeld om verandering te brengen’, aldus Van Vliet.

'Transparantie allebelangrijkste'
Andere aanbevelingen van de vakbond naar aanleiding van de enquete zijn om klokkenluiders te beschermen, ervoor te zorgen dat de leidinggevenden wel kennis van en affiniteit met de werkvloer hebben, de afrekencultuur te stoppen en te zorgen voor leefbare werkruimten. De vakbond citeert een ‘veelzeggende hartenkreet: ‘Het allerbelangrijkste is transparantie. Dat woord hoor je wel veel, maar het is er niet. Het voelt niet veilig om niet te weten wat de agenda van een ander is als je om de tafel zit. Het voelt niet goed als je in een reorganisatie zit, dat je bang bent om kritisch te zijn.’

Een woordvoerder van staatssecretaris Snel spreekt tegen dat de Belastingdienst de laatste jaren niets aan de problemen zou hebben gedaan. Tegen het ANP zegt hij dat sinds 2012 ‘heel veel is veranderd bij de Belastingdienst’.