Politicus = doelwit

De documentaire ‘Doelwit’ opent met het feit dat 1 op de 3 politici met geweld, bedreiging of agressie te maken heeft: een toename. Als verklaring: ‘algemene verruwing van omgangsvormen in de maatschappij’. Het is inderdaad geen verrassing dat verruwing in de maatschappij als geheel zich uit in de politieke praktijk. Maar het is wel extra zorgelijk, want vooral de lokale politiek draait op gemotiveerde burgers die zich proberen in te zetten voor de maatschappij. De documentaire kwam uit in 2021, maar heeft aan urgentie niets ingeboet. Of eigenlijk, helaas, het tegenovergestelde.

Zulke verruwing, uitmondend in agressies, leidden vooral tot afname van het werkplezier, en het voorzichtiger omgaan met burgers. Soms leidt het ook tot invloed op besluitvorming, of overwegen te stoppen met de politiek. Dit brengt ook ‘Doelwit’ in beeld. Een wethouder vertelt dat ze de bedreigingen juist deelde met collega’s ‘om te voorkomen dat ze onbewust toch concessies zou doen’. En daar komt, in het geval van lokale ambtsdragers, nog eens bij dat het je buurman kan zijn die de bedreigingen uit, online of offline. Dat maakt het misschien wel extra beangstigend. Documentairemaker Nan Rosens zegt daarover: ‘(…) de daders wonen bijna altijd in dezelfde plaats, waardoor de impact enorm is’. Extra griezelig dus.

Ervaringen met geweld maken natuurlijk indruk op politici, op hun gezin, en op hun gevoel van veiligheid, zoals we ook in de documentaire zien. Ik denk bijvoorbeeld aan het verhaal van Matty Siersema uit Muntendam: ‘Het telefoontje behelsde dat ik niet in het donker buiten moest lopen, omdat ik dan een mes tussen mijn ribben kon krijgen’ – en in haar woning, omgeven door bossen, ineens met angst naar het donker keek. Of Hamit Karakus uit Rotterdam die aan z’n kinderen moest uitleggen waarom ze nu onder het oog van de politie moesten wonen.

Inmiddels komt specifiek online agressie veel voor. Jurgen van Houdt, wethouder in Enschede: ‘Haatberichten op Twitter en Facebook. Dat je dood moet. Met afbeeldingen van je hoofd in een strop en foto’s met bloed op je hoofd.’ Voor online agressies zijn nog weinig handvaten beschikbaar en mist beleid. De Staat van het Bestuur liet eerder zien dat 1 op de 5 organisaties (gemeenten, provincies, waterschappen) omgangsregels heeft voor sociale media. We zien hier dat bestaande regels ontoereikend zijn of dat er helemaal geen regels of procedures zijn. We moeten beter – en snel - leren omgaan met online geweld, het bespreekbaar maken, meldingen in kaart brengen en het verlenen van nazorg opzetten of verbeteren.

Dankzij de documentaire ‘Doelwit’ hebben we de persoonlijke verhalen van zes wethouders in beeld. Dat geeft een gezicht aan agressie in de politiek dat verder rijkt dan nationale kopstukken. Met de extra dimensie dat agressie juist van dichtbij, uit de omgeving, kan komen. De moeite waard om te kijken dus!