Aanpassen aan de tijdgeest valt niet mee

Dat medewerkers zich continu moeten aanpassen aan de tijdgeest staat buiten kijf. Vandaag de dag kan een medewerker zomaar worden aangepakt voor ‘integriteitsschendingen die duiden op ernstige normvervaging’. Plakken en knippen, eenzijdige en onvolledige informatie, vooroordelen en gevoelens van een ‘trained incompetence’ manager en dat alles netjes opgeschreven in juridische jasjes doet de rest.

Zo overkomt dit 3 jaar geleden een ambtenaar die bijna 40 jaar bij de gemeente werkt. Het gaat hier om een jongen van de straat. Type ruwe bolster blanke pit. Zonder ‘zevenvinkjes’ en diploma’s opgegroeid. De selfmade ambtenaar start in de jaren van keiharde bezuinigingen en brute reorganisaties. Als de diplomagemeente opkomt volgt onze ambtenaar cursussen en wordt lid van de ondernemingsraad.

In de jaren erna beziet deze ambtenaar heel wat bestuurders en hogere ambtenaren met stapels boter op hun hoofd. Snoepreisjes, dinertjes en ruim bemeten cadeaus zijn schering en inslag. Een rekkelijk wangedrag dat op lager niveau wordt gekopieerd. Afwezig zijn zonder verlof, materialen van de gemeente voor eigen gebruik meenemen of dienstauto’s gebruiken. Net als hun bazen wordt hun kennis, functie en invloed ingezet om eigen vriendjes te helpen.

De tijd staat niet stil en de ondernemende gemeente ziet het licht. Nieuwe eisen duiken op. Politiek sensitief, flexibel ingesteld, autonoom in handelen, teamgericht, klantgericht en ondernemend domineren personeelsadvertenties. Opnieuw doet onze ambtenaar het goed. Niet voor niks spreekt al in 1997 het personeelsdossier van iemand die autonoom, flexibel is met leiderschap en zelfexpressie. Plus een groot rechtvaardigheidsgevoel en iemand die zich goed kan motiveren, meer presteert onder druk en gemotiveerd is voor een leidinggevende functie.

Dat komt goed uit. In die tijd werft de directeur bedrijfsvoering op de gemeentewebsite ambtenaren met ‘Wees rustig en onrustig tegelijkertijd, wees jezelf maar ook eigenwijs en tegendraads en vertrouw op jezelf, je kent jezelf het best en soms is het nodig om stoer te zijn”. Komisch genoeg wordt recent nog in Binnenlands Bestuur de oproep tot soortgelijk gedrag van ambtenaren gedaan.

Gezien de psychologische kenmerken van de medewerker mag verwacht worden dat een gouden tijd aanbreekt. Vergeet het maar. Intussen zijn we aangekomen in de 21e eeuw en daar gelden andere normen. Voor je het weet wordt een opmerking als seksistisch of racistisch bestempeld. En onze vrijgevochten grappen makende ambtenaar kan hier wel wat van. Dan kan het mis gaan als de nieuwe moraal de stok wordt om mee te slaan.

Het blijft gissen maar in dit geval wijst het stok slaan gedrag richting een ‘onbewust onbekwame’ manager die meer opheeft met zichzelf dan met de medewerker. Bij dit type managers is op lange bevooroordeelde tenen gaan staan door een ondergeschikte niet handig. Terug pesten vanuit de baaspositie wordt een fluitje van een cent door een zaak van integriteitsschending en normvervaging op touw te zetten.

Zo moeilijk is het immers niet om keurig bijeengeschraapte voorvalletjes uit een jarenlang opgebouwd personeelsdossier secuur op een rijtje gezet door een jurist richting rechter te sturen. De kantonrechter kan simpelweg niet anders dan oordelen dat sprake is geweest van vergaande en onaanvaardbare normvervaging. De medewerker wordt machteloos opgehangen aan gedrag dat zijn collega’s al bijna 40 jaar van hem kennen. En zo verloor deze maand precies 3 jaar geleden een ambtenaar kort voor zijn pensioen zijn baan.