Veel zwevende kiezers voor raadsverkiezingen

Lokale partijen zullen naar verwachting opnieuw als winnaar uit de bus komen. Bijna een op de drie respondenten (32 procent) geeft aan op 14, 15 of 16 maart op een lokale partij te gaan stemmen, zo blijkt uit de I&O-zetelpeiling. In 2018 wisten lokale partijen 28,7 procent van de kiezers voor zich te winnen. Bij de herindelingsverkiezingen van november stemde 38 procent van alle kiezers op een lokale partij.

Verlies

De VVD zal naar het zich nu laat aanzien de grootste landelijke partij worden, met zo’n 12 tot 14 procent van de stemmen. Dat is ongeveer evenveel als de 13,5 procent uit 2018. Het CDA staat ten opzichte van de raadsverkiezingen van vier jaar geleden op een verlies van 8 procent. In 2018 behaalde het CDA nog 13,4 procent van alle stemmen. Zoals het er nu naar uitziet, duiken de christendemocraten ver onder de 10 procent. D66 zal vermoedelijk 2 procent gaan inleveren ten opzichte van 2018 en dit jaar rond de 7 procent uitkomen. ChristenUnie, SGP, JA21, PVV, FvD en Volt staan weliswaar op winst, maar slechts in 15 procent van de gemeenten doen deze partijen met de raadsverkiezingen mee.

Uitwijken

De resultaten van deze maandagavond openbaar gemaakte peiling zijn nog onzeker, tekent I&O Research aan. Niet alleen vanwege de vele zwevende kiezers, maar ook omdat kiezers − die nu landelijk zouden stemmen op bijvoorbeeld JA21, Volt of de BoerenBurgerBeweging (BBB) – hun voorkeurpartij niet op de kandidatenlijst in hun gemeente zullen zien staan. Dat geldt ook voor de PVV en Forum voor Democratie (FvD) die in weinig gemeenten meedoen. Kiezers van de rechts-conservatieve partijen − zoals BBB, JA21, FvD en PVV – zullen volgens I&O Research relatief vaak uitwijken naar een lokale partij. Volt-stemmers hebben hun keuze nog niet bepaald of gaan in maart op een lokale partij, D66 of GroenLinks stemmen.

Kiezerstrouw

De kiezerstrouw onder CDA en D66 is relatief laag, zo blijkt uit de peiling. Veel van de kiezers die in maart vorig jaar bij de Kamerverkiezingen op een van beide partijen stemden, kiezen voor de verkiezingen in hun eigen gemeente voor een andere partij. Zo overwegen D66-stemmers over anderhalve maand vooral op GroenLinks, PvdA of een lokale partij te stemmen. Ook de VVD kan al haar kiezers niet vasthouden. SGP, Partij voor de Dieren en de ChristenUnie kennen de meest trouwe stemmers. GroenLinks weet haar kiezers ook wel goed vast te houden, maar levert toch wat in. Zonder die trouwe stemmers zou het nu voorspelde verlies groter zijn.

Betaalbaar wonen

Betaalbaar wonen staat in de top drie belangrijkste onderwerpen bij de gemeenteraadsverkiezingen met 45 procent met stip op één. Veiligheid, criminaliteit en openbare orde volgt met 35 procent. Hekkensluiter in de top drie is (met 21 procent) leefbaarheid, buurt- en wijkcentra. Het belang dat kiezers hechten aan de zorg voor ouderen en de Wmo is in vier jaar tijd gekelderd van 31 naar 16 procent. De jeugdzorg heeft aan belang gewonnen, en steeg van 6 naar 12 procent. Duurzaamheid en de energietransitie wordt met 17 procent even belangrijk gevonden dan vier jaar geleden.

Op 14, 15 en 16 maart worden in 333 van de 345 gemeenten nieuwe gemeenteraden gekozen.