Boa hoeft ongebruikt wapen niet meer in te leveren

Kamerleden zijn ontevreden met de brief van de minister van Justitie en Veiligheid over de uitrusting en bewapening van de zogenoemde ‘groene boa’s’ in het buitengebied. In een commissievergadering noemden zij de brief ‘vaag’. SGP-Kamerlid Roelof Bisschop noemde de samenwerking tussen politie en groene boa’s ‘beschamend’. ‘Een groene boa moet niet een goed opgeleide padvinder zijn.’

Bredere boa-brief

In de brief gaat minister Yeşilgöz op verzoek van Tweede Kamerleden Ingrid Michon-Derkzen (VVD) en Raymond Knops (CDA) in op een vijftal vragen over groene boa’s.In een volgende brief, die voor de zomer moet verschijnen, komt ze met een bredere boa-brief, waarin ze integraal zal ingaan op belangrijke onderwerpen rond groene boa’s. Ze zal dan ook aandacht besteden aan informatiedeling, taken van boa’s, centraal versus lokaal beleid en samenwerking met de politie.

Vuurwapen

Nu wijst ze erop dat groene boa’s, indien noodzakelijk, voor hun taakuitvoering kunnen worden toegerust met geweldsmiddelen, waaronder het vuurwapen. Dat laatste kan op aanvraag van de werkgever die dan wel de noodzaak hiertoe en de bekwaamheid van de boa in de omgang met het vuurwapen (of ander geweldsmiddel) moet aantonen. De uiteindelijke toekenning gebeurt door de Dienst Justis, namens de minister. Er zijn een aantal elementen waar dan naar wordt gekeken. Bij het toekennen van een vuurwapen zijn er ook nog aanvullende vereisten, zoals kijken of er een redelijke verwachting is dat de boa met onmiddellijk vuurwapengebruik of de dreiging daarvan wordt geconfronteerd en het 'bezwaarlijk' of 'onmogelijk' is om een beroep te doen op de politie.

Oren en ogen

Michon-Derkzen en Knops constateerden tijdens een eerder rondetafelgesprek al dat dit het geval is voor groene boa’s in het buitengebied. De eerste herhaalde dit tijdens de commissievergadering. ‘Het water staat groene boa's aan de lippen. Drugscriminaliteit wordt steeds zichtbaarder in het buitengebied. Onze oren en ogen daar zijn de boa’s, maar die staan daar letterlijk alleen. Waar nodig, moeten zij een wapen kunnen hebben.' De brief van de minister vindt ze onvoldoende, want die mist urgentie. Michon-Derkzen wil weten of een wapen inderdaad moet worden ingeleverd als het niet is gebruikt.

Padvinders

Ook Kamerlid Songül Mutluer (PvdA) noemt de brief van de minister over de groene boa’s ‘vaag’ en vindt dat er een doorbraak nodig is in de samenwerking tussen politie en boa’s. ‘De veiligheid van boa’s en het buitengebied is cruciaal.’ Met de VVD wil ze een samenwerkingsagenda handen en voeten geven. SGP-Kamerlid Roelof Bisschop noemt de samenwerking tussen politie en groene boa’s ‘beschamend’. ‘Ze mogen nog net in het rijbewijzenregister kijken, verder hebben ze nauwelijks toegang tot systemen. Daar moet wat gebeuren. Wat doet minister om hen een betekenisvolle bijdrage te laten leveren? Groene boa’s moeten geen goed opgeleide padvinders zijn.’

Noodzaakcriterium

In de brief zegt de minister te wachten op  opgedane ervaringen en de evaluatie van de pilot korte wapenstok voor boa’s in de openbare ruimte, waarin op onderdelen aangepaste voorwaarden zijn toegepast. Die uitkomsten kunnen input zijn voor de vormgeving van de algemene maatregel van bestuur (AMvB) over de bewapening en uitrusting van boa’s. Eén van de aangepaste voorwaarden voor de genoemde pilot is een andere invulling van het noodzaakcriterium, waardoor boa’s domein 1 een korte wapenstok kunnen gebruiken, waar zij anders geen aanspraak op zouden maken. In de beoordeling van de aanvraag is daarin het moeten aantonen van een toename van het aantal geweldsincidenten buiten beschouwing gelaten ten gunste van het zwaarder wegen van mogelijke veiligheidsrisico’s voor de boa bij de taakuitvoering. De evaluatie zou in de loop van deze maand moeten worden opgeleverd.

Identiteit vaststellen

In een overzicht van de uitrusting en bewapening van boa’s in de afgelopen drie jaar staat dat in 2020 en 2021 groene boa’s respectievelijk 312 en 309 keer met een korte wapenstok zijn uitgerust en in 2022 al 319 keer. Zij zijn 71 (2020) en 70 (2021) keer uitgerust met een vuurwapen. Dit jaar is dat al 38 keer gebeurd. Verder meldt de minister dat er gesprekken gaande zijn om te regelen dat boa's de identiteit van mensen kunnen vaststellen. Voor de zomer vindt hierover besluitvorming plaats. Er is wel eerst een uitvoeringstoets nodig om publieke boa’s toegang te kunnen geven tot het Rijbewijzenregister. Voor private boa's is dat lastiger. Verder wijst de minister erop dat het al mogelijk is, via een samenwerkingsovereenkomst tussen het OM en de politie in het ‘uitlenende’ en ‘inlenende’ gebied, om boa’s buiten hun eigen werkgebied of zelfs landelijk te laten werken.

Geen logisch criterium

In antwoord op vragen van Kamerleden in het commissiedebat over de groene boa’s verwijst de minister vooral naar haar bredere boa-brief. ‘In de nieuwe AMvB wordt aangepast dat je je wapen moet inleveren als het niet gebruikt is. Ik vind dat ook geen logisch criterium.’ Meer samenwerking tussen politie en boa’s zou helpen, beaamt de minister. Ook daar komt ze op terug in haar brief voor de zomer. Als Michon-Derkzen om meer urgentie vraagt, belooft de minister ervoor te zorgen dat ‘de contouren van de AMvB’ in de volgende brief staan. GroenLinks-Kamerlid Corinne Ellemeet wijst op heersende willekeur door het feit dat groene boa’s veel verschillende werkgevers hebben, wat leidt tot ‘onverklaarbare verschillen’. Yeşilgöz kent het probleem en hoopt hierin verbeterpunten te maken.