'Valse tegenstelling' over zonnepanelen

Berichtgeving van Pointer over welwillende burgers die geen zonnepanelen mogen leggen op woningen in beschermd stadsgezicht gaat uit van 'óf je bent voor zonnepanelen óf je bent voor mooi en behoud van cultureel erfgoed.' Dat is 'een valse tegenstelling', vindt directeur Flip ten Cate van de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit.

Chinese zonnepanelen

Duurzaamheidsmaatregelen bij monumenten of in beschermde stadsgezichten zijn prima mogelijk, betoogt Ten Cate. Maar 'goedkope Chinese zonnepanelen die een standaardmaat hebben en niet aangepast kunnen worden aan de dakvorm' maken Nederland 'lelijker', meent hij. En als duurzaamheidsmaatregelen Nederland lelijker gaan maken 'dan is de duurzaamheidsweg doodlopend en gaan we het niet halen. De zoektocht moet gaan over: hoe kun je Nederland verduurzamen én mooier maken?'

 

237.000 woningen

Pointer berichtte van burgers die teruggefloten worden door hun gemeente vanwege zonnepanelen die ze hebben gelegd op het dak van hun woning in een beschermd stads- of dorpsgezicht. 186 gemeenten zouden zulke zones hebben met in totaal 237.000 woningen, aldus gegevens van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed. Volgens Pointer is het in de meeste gemeenten verboden om in die gebieden zonnepanelen te plaatsen die zichtbaar zijn vanuit de openbare ruimte. Wat hebben we aan mooie daken als Nederland straks onder water staat, vraagt hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans zich in de Pointer-tv-uitzending af. 'Gemeenten zouden het juist moeten stimuleren dat mensen hun dak volleggen met zonnepanelen, ook in het beschermde stadsgezicht.'

 

Omgevingsvergunning

Ten Cate wijst erop dat de verplichting om een omgevingsvergunning aan te vragen voor zonnepanelen op woningen binnen een beschermd stads- of dorpsgezicht van het rijk afkomstig is en niet van gemeenten. Het is nu eenmaal zo geregeld in het Besluit omgevingsrecht. Wel kunnen gemeenten eigen criteria vaststellen voor de afgifte van zo'n vergunning. Volgens Ten Cate is er best ruimte om zonnepanelen te plaatsen: 'Het gaat erom of het een aantasting of een verbetering van het historische beeld is. Als het een verbetering is, kan het best. Dus het gaat om de vraag: plaats je gemakzuchtig de goedkoopste panelen op je dak of wil je een bijdrage leveren aan het stadsbeeld dat sowieso moet gaan verduurzamen?'

 

Yogastudio

Een mooi voorbeeld vindt Ten Cate de yogastudio van Bikram Yoga, die in Utrecht binnen beschermd stadsgezicht ligt. Daar is na lang overleg het dak volledig en aansluitend volgelegd zonder het stadsbeeld te verstoren. Op de schuine stukken, waar de standaard rechthoekige zonnepanelen niet passen, zijn nepzonnepanelen neergelegd. Daarmee heeft het schuine dak zijn eenheid behouden. 'Er worden ook zonnepanelen gemaakt in keramische dakpannen. Als je dat neerlegt op een dak waar anders zwarte dakpannen op zouden liggen, dan zie je dat niet.' Overigens zou een op de vijf gemeenten de regels voor zonnepanelen in beschermd stadsgezicht willen versoepelen, meldt Pointer.

 

Ontwerpkracht

De Federatie Ruimtelijke Kwaliteit, waarbij 79 procent van de welstands- en monumentencommissies zijn aangesloten, stimuleert met de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed de zoektocht naar ontwerpoplossingen. 'Want wij zijn nog lang niet aan het eind van deze ontwikkeling', aldus Ten Cate. 'Je moet al je ontwerpkracht inzetten, designacademies inschakelen om zonnepanelen veel mooier te maken, zodat ze een verrijking en verbetering van het gezicht zijn in plaats van een aantasting daarvan.' Ook warmtepompen komen aan de beurt. 'Er staan enorme veranderingen voor de deur: alle huizen moet verduurzaamd worden. Als we dat zo doen dat Nederland vreselijk lelijk wordt, krijgen we alleen maar verdere polarisatie. Dus we moeten ervoor zorgen dat het beter en mooier wordt.'