‘Zet mij niet op een voetstuk’

Burgemeester Heijmans kijkt terug op noodbevel

2017 is nog geen vier dagen oud als GeenStijl al weet wie de Nederlander van het jaar is: Jos Heijmans, burgemeester van Weert. Ze schrikken er zelf van. ‘GeenStijl die een (benoemde) D66-burgemeester uitroept tot NVJ, ja mensen, het zijn bijzondere tijden. Maar die Jos Heijmans kan echt wat’, meldde het weblog. ‘Weert schoonvegen van agressief Marokkaans, Algerijns en Tunesies asieltuig dat zakkenrollend, spugend, stelend over straat gaat.’

‘Geweldig’, reageert Heijmans. ‘Een half jaar geleden vond GeenStijl mij nog dom toen ik een Syrisch gezin had geholpen met onderduiken. Vorig jaar riepen de jongeren van GroenLinks mij uit tot de meest Dwarse Politicus van het Jaar, juist omdat ik dat Syrische gezin had geholpen. Ik sleep de ene na de andere prijs in de wacht. En het geluk is, ik kan goed tegen winnen’, schatert de burgemeester van het Limburgse Weert.

Veel gezichten
Een prijs van GroenLinks omdat hij een Syrische moeder en haar kinderen liet onderduiken bij vrijwilligers, een dag voordat de Dienst Terugkeer en Vertrek bij het gezin zou aankloppen, en een pluim van GeenStijl omdat hij ‘asieltuig’ de wacht aanzegt. Welke bestuurder doet hem dat na? Dan moet je toch veel gezichten hebben.

‘Nee, eerlijk zijn en jezelf’, zegt Jos Heijmans (63). ‘Natuurlijk, die pluimen zijn best hilarisch, maar waar het om gaat is dat het vluchtelingenprobleem mensen raakt, maar dat wij als bestuurders vaag zijn als het om oplossingen gaat. Mensen snakken naar bestuurders die hun buurten belangrijker vinden dan het pluche. Het is toch zot dat er zoveel media-aandacht is voor een burgemeester die zegt: “Hou op met praten en doe eens wat”? En niet alleen media-aandacht, hoor. Ik heb duizenden reacties gekregen. Mails, appjes, sociale media, bloemen thuis van iemand die op een kaartje schreef: “U kent mij niet, is ook niet belangrijk, maar ik vind u een geweldige bestuurder.”

Dat was vast geen heerschap van het ‘redelijk alternatief’, maar een boze blanke man. Jos Heijmans: ‘O nee. Ik krijg ook heel veel positieve reacties vanuit de Marokkaanse gemeenschap in Weert. Zij zijn het hartgrondig met mij eens. Ik heb hart voor echte asielzoekers maar ik ben hard voor asociale asielzoekers. Denk je niet dat heel Nederland zich daar eigenlijk wel in kan vinden?’

De gemiddelde Nederlander heeft volgens Heijmans het hart op de juiste plaats en heet asielzoekers die echt voor oorlog vluchtten welkom. ‘Kijk naar het Syrische gezin. Zij worden geholpen door de kinderarts, door de tandarts, door de winkeliers. Iedereen staat rondom dat gezin. En ik ben er ook van overtuigd dat mensen willen dat we economische vluchtelingen die zich misdragen aanpakken. Maar het probleem is dat wij als bestuurders veel praten, maar om de hete brei heen draaien en weinig presteren.’

Bergen verzetten
Een heleboel instanties zijn volgens Heijmans bezig met de terugkeer van de kansloze asielzoekers, ‘maar ze weten niet van elkaars bestaan, laat staan dat ze met elkaar samenwerken. Ik heb bergen moeten verzetten om iedereen ervan te overtuigen dat we toch écht iets aan die asociale asielzoekers moesten doen.’

Burgemeester Heijmans deed dat tegen de verdrukking in op 21 december. 26 asociale asielzoekers dienden twee weken lang 23 uur per dag op het terrein van het azc in Weert te blijven. Tussen 13.00 en 14.00 uur mochten ze boodschappen doen. De burgemeester vond dat hij niet anders kon.

Heijmans: ‘Alles wees erop dat we tijdens de feestdagen een giga-probleem zouden hebben. Op het azc-terrein hing een gewelddadige sfeer en er werd gevochten, de aso-vluchtelingen stalen uit winkels en hielden zich bezig met zakkenrollen. Een aso bespuugde een mevrouw in de trein. Dat werd gelukkig gefilmd. Die aso-asielzoeker had nog veel meer uitgehaald. Niet één Nederlander begrijpt waarom die man niet vastzat. Ik ook niet. Een aantal Weertenaren dreigde op de sociale media orde op zaken te zullen stellen in het azc.’

Heijmans gaf de politie de opdracht om de aso-vluchteling vast te zetten en vroeg op Facebook en Twitter te melden dat was ingegrepen. Voor alle duidelijkheid, zegt Heijmans: ‘Ik ben als burgemeester het boegbeeld van Weert, maar we doen dit met het college en de gemeenteraad. Zet mij niet op een voetstuk.’

Politiek Den Haag kwam nauwelijks in beweging, maar de Bond van Wetsovertreders in Amsterdam deed aangifte. De burgemeester had de vluchtelingen wederrechtelijk van hun vrijheid beroofd! ‘Die aangifte wordt behandeld door het OM in Brabant, omdat het OM in Limburg zegt onafhankelijk te willen zijn. Dan denk ik: wat zijn jullie voor watjes? Je kunt het toch beoordelen? Het OM in Limburg zegt toch ook niet: “Het gaat om een Limburger, dus dat gaan we in Limburg niet behandelen?” Wat is dat toch voor benauwdheid?’

Mars tegen burgemeester
De Bond van Wetsovertreders heeft om een voorlopige voorziening gevraagd. Heijmans: ‘Ik zou die 26 aso-asielzoekers een schadevergoeding moeten betalen en ze hebben melding gemaakt van een mars tegen de burgemeester op 11 februari.’ De kans bestaat dat betogers met andere opvattingen zaterdag ook een bezoekje gaan brengen in Weert. ‘En ik wil niet dat in Weert actiegroepen elkaar in de haren vliegen’, zegt Heijmans.

Daarom heeft hij de Bond van Wetsovertreders bij het ter perse gaan van Binnenlands Bestuur (nog) geen toestemming gegeven voor de mars. De bond heeft aangekondigd naar de voorzieningenrechter te stappen als toestemming uitblijft. Burgemeester Heijmans: ‘De grondwet zegt dat iedere Nederlander recht heeft op vereniging en betoging. Maar de wet mag daar óók voorwaarden aan verbinden. Ik heb de voorzitter na overleg binnen de driehoek uitgenodigd voor een gesprek op het stadhuis. Hoeveel mensen komen, welke route wilt u lopen? Hij wil niet komen, want hij heeft het te druk. Maar ik wil hem wel onder vier ogen spreken. Als dat niet gebeurt, komt er ook geen toestemming.’

Het noodbevel was juridisch misschien op het randje maar nood brak wet, meent burgemeester Heijmans. ‘Ik zou het zo weer doen.’ Waarom? ‘Ik ben benoemd om in Weert de openbare orde en veiligheid te waarborgen. Het liep hier zoals gezegd volledig uit de hand. Het was echt een noodsituatie. Bovendien, als je niet optreedt tegen hun asociale gedrag dan verliezen we het draagvlak voor echte asielzoekers. Ik ben het ook beu dat door het gedrag van die aso-vluchtelingen Marokkanen en de moslims in Nederland overal de schuld van krijgen.’

En het noodbevel heeft geholpen, vindt Jos Heijmans. ‘De criminaliteit hield op; het is weer rustig hoewel we het azc-terrein ‘s nachts nog wel bewaken.’ Tijdens de feestdagen pakte de politie zeven asielzoekers op: vier voor het plegen van strafbare feiten en drie voor het negeren van het noodbevel.

En hoe staat het nu met die 26 aso-vluchtelingen? Heijmans: ‘Zeven zitten nog in het azc in Weert, drie zitten vast, drie zijn uitgezet naar Duitsland, want daar kwamen ze Europa binnen, en twee zijn overgeplaatst naar een ander azc. Elf zijn in de illegaliteit verdwenen.’ Zullen Dronten en Goes, om een dwarsstraat te noemen, blij mee zijn. Heijmans: ‘Ze zijn niet meer in Nederland, denk ik. Dossieronderzoek leert dat deze mensen van het ene naar haar andere land trekken. De kampioen was al tweeëneenhalf jaar economisch vluchteling en had in vijf landen een spoor van ellende getrokken. Iemand uit Tunesië die asiel heeft aangevraagd, moet hier niet vrij kunnen rondlopen. Tunesië is een veilig land, die moet terug. Tot het zover is, zou je hem logischerwijs moeten vasthouden. Maar dat doen we dus niet. Nergens in Europa. Dus wat doen die gasten? Ze hoppen van het ene naar het andere land. Als je dat aan de gemiddelde Nederlander vertelt, krijg je als reactie de taal van GeenStijl.’

Slechte voorbeeld
Wat volgens Jos Heijmans doorklinkt in het GeenStijlbericht over zijn verkiezing tot Nederlander van 2017 is ‘de frustratie over beloften die de politiek doet en niet nakomt.’ Hij noemt de recente campagnebrief van premier Rutte, die ons allen aanzet om toch vooral ‘normaal’ te doen. Heijmans: ‘De laatste die dat mag zeggen is onze premier. Hij speelt een rol, en dat moet je als bestuurder niet doen. En kom je beloften na. Dát zou normaal moeten zijn. Hij geeft het slechte voorbeeld in de Tweede Kamer en belooft dingen die hij niet waarmaakt. Iedere werkende zou er duizend euro bijkrijgen, er zou niets gebeuren met de hypotheekrenteaftrek en er zou geen cent extra naar Griekenland gaan. Ongeacht de wijsheid van die beloften: als je ze niet kunt waarmaken, doe ze dan niet.’

Mensen zijn volgens hem dat gedrag beu. ‘Ik vind Trump ook verschrikkelijk, maar hij doet wel wat hij heeft beloofd. Ik zeg ook altijd: “Je moet niet beloven wat je doet, maar je moet doen wat je belooft.”’ En daarbij trap je weleens op zere (Haagse) tenen, weet burgemeester Heijmans. ‘Maar ik word in Den Haag niet met de nek aangekeken. En ook in burgemeestersland ben ik geen zwart schaap. Of ze ook dat Syrische gezin hadden geholpen met onderduiken weet ik niet, maar volop collega’s kiezen voor hard én hart. Er is meer tussen hemel en aarde dan regels en wetten; je hebt ook moraliteit en humaniteit.’

Heijmans is bestuurder geworden omdat hij het verschil wil maken. Voor vluchtelingen (‘die dat verdienen’) en voor Weertenaren. ‘Ik bezoek jaarlijks tientallen mensen, dat haalt nooit de media. Nu een keer wel. In het kader van Valentijnsdag volgt de KRO een echtpaar dat zestig jaar is getrouwd. Ik ga daar op bezoek. Fantastisch. Ze waren helemaal opgedoft, want de burgemeester zou op bezoek komen. Natuurlijk de burgemeester komt langs, maar vooral Jos Heijmans. Ik ben altijd mijzelf. Ik merk dat ze dat op de ministeries ook aangenaam vinden. Hoeven ze zelf ook niet zo moeilijk te doen. ’

CV
Jos Heijmans werd op 21 oktober 1953 geboren in het Brabantse Steenbergen. Hij behaalde een MO-acte pedagogiek. Heijmans werkte als groepsleider in een internaat voor moeilijk opvoedbare jongens. Ook was hij werkzaam in een Boddaertcentrum en in de jeugdgevangenis van Breda. Hij begon zijn bestuurlijke carrière in 1989 als raadslid voor een lokale partij in de gemeente Steenbergen. Na de verkiezingen in 1990 werd hij er wethouder. In maart 1995 werd Jos Heijmans burgemeester van de toenmalige Limburgse gemeente Haelen. In 2003 werd hij burgemeester van het Brabantse Bernheze. Heijmans werd in 2011 burgemeester van Weert. Hij is lid van D66.