Yes we can: open kaart

Bij Barneveld ziet de gedeputeerde liever hightech dan agrobusiness. 'Dat is een ideale locatie voor hoogwaardige dienstverlening die de files in de Randstad wil mijden'. De as Deventer-Zutphen-Doetinchem is verbonden met een grote streep. 'KRIMP' staat er in grote letters aan de oostelijke kant van die lijn. De groei zit in Gelderland aan de westelijke kant van de provincie, of je het leuk vindt of niet.

Door zelf open kaart te spelen laat Verdaas zien dat hij daarbij een aantal heilige huisjes in de regio niet schuwt. Het is beslist geen kant-en-klaar plan, maar een middel om het gesprek op gang te krijgen. Met zijn open kaart creëert de gedeputeerde een open tafel, waar alles besproken kan worden. En dat werkt: vrijwel iedereen zet de koffie en broodjes opzij, en vrijwel iedereen vindt ergens op de kaart een aanleiding voor een opmerking. Door expliciet te zijn voorkomt Verdaas conformisme: het dwingt collega-bestuurders om zich ook uit te spreken. Pas daarna komt het compromis. Dat is behoorlijk verfrissend in een bestuurlijk landschap waar vrijwel niemand zich nog lijkt te beseffen dat er een fundamenteel verschil bestaat tussen compromis en conformisme.

Toen ik de 'Kaart van Co' zag moest ik denken aan Tom Vilsack, gouverneur van Iowa van 1998 tot 2006. In zijn zoektocht naar een effectieve manier om achterstanden in het onderwijs aan te pakken kwam hij tot zijn eigen verbazing uit bij het belang van een goede kinderopvang voor kinderen uit lagere sociale milieus. Belastinggeld uitgeven aan kinderopvang, dat was in Iowa niet bepaald een onderwerp waar de politiek warm voor liep. Vilsack begon een langdurige lobby om het parlement mee te krijgen. Om zijn grote commitment zichtbaar te maken creëerde hij in zijn werkkamer een soort 'altaar' voor kinderopvang met foto's van kinderen. Met iedere bezoeker ontstond als vanzelf een gesprek over kinderopvang. Los van dat gesprek had het altaar ook een symbolische functie: het was voor iedereen, voor- en tegenstanders, glashelder dat dit de belangrijkste prioriteit van de gouverneur was.

Zo'n zichtbaar commitment is niet vrijblijvend, het maakt flink wat energie los. Uiteindelijk slaagde Vilsack er in om de toegankelijkheid van kinderopvang in Iowa sterk te verbeteren met flink wat overheidsgeld. Ik raad het iedere bestuurder aan: kies één ding dat bovenaan staat. Vier jaar vliegen om in de bestuurlijke drukte, op de achterbank van de auto met chauffeur. Als je in die vier jaar één ding echt goed doet is dat meer dan veel van je voorgangers je kunnen nazeggen. Wees glashelder over wat dat ene ding is. Geef het een symbolische plek op je werkkamer. Praat er met iedereen over. Als jij er in gelooft ontstaat er vanzelf een gesprek aan je tafel.

Frans Nauta