Wob-spanning VNG en De Winter duurt voort

Open source
De Winter beweert van wel en heeft daarom een rechtszaak aangespannen. De journalist volgde de ontwikkelingen rond de stimulering van open source software door Nederland Open in Verbinding (NOiV) al langer kritisch. Toen bleek dat het beleid van de Tweede Kamer niet aansloot op de uitvoering door it-afdelingen van de overheid, beriep hij zich bij de VNG op de Wob om meer inzicht te krijgen in de uitvoering.

Informatie vragen
‘De VNG is door het akkoord met Binnenlandse Zaken over het Nationaal Uitvoeringsprogramma (NUP) verantwoordelijk voor de gemeentekant van de uitvoering. Mijn gedachte was: vraag bij de VNG informatie dan is er snel helderheid. Dat liep dus anders en de VNG
ontkende een bestuursorgaan te zijn en onder verantwoordelijkheid van de gemeenten te werken.’

Verantwoording
Volgens de VNG is alle informatie voor de journalist gewoon te vinden op de website van de VNG. ‘Publiekelijk en transparant. Dat hebben we hem ook gezegd’, aldus een woordvoerder. Maar voor De Winter blijft het principe staan. ‘Ze zijn wel een vereniging, maar dat is een civiele structuur en niet bestuursrechtelijk. De HISWA is een vereniging en voor een gedeelte ook een bestuursorgaan. Sommige bedrijven vallen zelfs onder de Wob. Het gaat om de vraag of de VNG bestuursakkoorden kan sluiten, dingen kan beloven en vervolgens geen publieke verantwoording hoeft af te leggen.’

Kosteloos
De Winter probeerde vervolgens de gegevens met Wob-verzoeken bij afzonderlijke gemeenten los te krijgen. De informatie ontving hij grotendeels, maar hij moest in sommige gevallen leges betalen. Hij weigerde dit, stapte opnieuw naar de rechter en kreeg gelijk: een Wob-verzoek moet kosteloos worden verricht, anders dan een redelijke vergoeding voor kopieerkosten of het maken van een samenvatting.

Autonomie
De VNG was het hier weer mee oneens en riep gemeenten op toch leges in rekening te brengen bij een Wob-verzoek. De VNG vindt namelijk dat de autonome beslissingsruimte van de gemeente, die voortvloeit uit de Grondwet en de Gemeentewet, in het geding is en dat de rechter daar geen rekening mee houdt. De Winter zegt deze autonomie te erkennen. ‘Maar daar zijn grenzen aan. Ik heb gezegd dat gemeenten met die redenering ook wel weer lijfstraffen zouden kunnen invoeren. Dat was om duidelijk te stellen dat er hoger, bindend recht is dat die autonomie kan beperken. De Wob heeft dekking vanuit het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (artikel 10). Dat gaat voor.’

Achterbaks
Overigens kreeg De Winter de meeste kosten toch terug. Alleen de gemeente Heerlen wil in hoger beroep gaan. Zij schreven de rechtbank eerder dat zij de leges zouden intrekken, maar komen daar nu op terug. De Winter wijst erop dat de zaak eerst nog moet dienen bij de rechter. Hij vindt dat Heerlen nu een draai maakt en wil daarom de zaak na de rechterlijke uitspraak niet-ontvankelijk laten verklaren. ‘Ze trokken de zaak in en de rechtbank vroeg mij de procedure te staken. Net toen ik dat wilde doen, ging men toch door. Dat is geen betrouwbare overheid, maar een achterbakse truc om heel kinderachtig toch je gelijk te kunnen scoren.’

Proceskosten
De VNG wil overigens rechtzetten dat in een eerder stadium niet is aangeboden om de proceskosten te betalen voor een eventueel hoger beroep van de gemeente Kaag en Braassem in de leges-zaak. ‘We hebben alleen aangeboden inhoudelijk te helpen. Als Heerlen wel in hoger beroep gaat, zullen we ook alleen inhoudelijk helpen, als ze daar om vragen.’

Duidelijkheid
De Winter hoopt nu op een sterke inhoudelijke behandeling van de zaak. ‘Hopelijk sluit de rechter het onderzoek. Dan kan er duidelijkheid worden geschapen. Dit gaat om het kunnen controleren van beleid dat ons raakt en is voor iedere journalist van belang.’