‘Wij lossen het met elkaar op’

Ger Koopmans leidt extraparlementair provinciebestuur

Deputé Ger Koopmans draait de witte wijn uit de Bourgogne rond in zijn glas, en zegt: ‘Annemarie van Gaal stond in de Statenzaal van Flevoland en adviseerde de partijen een paar biertjes op tafel te zetten. Daar ben ik het zó mee eens. Politici moeten elkaar écht leren kennen. Wie ben jij, waar sta jij voor, hoe is je privé-omgeving? Met elkaar eten en drinken is een middel om achter elkaars werkelijke drijfveren te komen. Langs het recht en het staatsrecht maak je met een hapje en een drankje de verbinding.’

De Limburgse CDA-leider nipt tevreden van zijn Meursault. Zo heeft hij dus zijn nieuwe provinciebestuur in Maastricht geformeerd. Informateur Van Gaal vond een pintje drinken overigens niet genoeg. ‘Misschien moeten jullie zelfs wel dronken worden, want dan zijn mensen het eerlijkst’, zei ze na de Statenverkiezingen tegen de Flevolandse leiders van Forum voor Democratie, VVD, CDA, ChristenUnie en PvdA. Dronken werden de heren niet in een Lelystads café, maar ze gingen wel onder auspiciën van een coach aan tafel om elkaar ‘beter en persoonlijk’ te leren kennen. Tot een coalitie leidde dat verplichte nummer niet; Forum maakte na een informatie van ruim twee maanden plaats voor GroenLinks en D66.

Een coach of hotemetoten van buiten in Limburg? ‘Dat zag ik niet zitten’, zegt Ger Koopmans (57), die na de Statenverkiezingen even had moeten slikken. Twee zetels verloren, maar wel de grootste gebleven. ‘Een dag na de verkiezingen heb ik alle lijsttrekkers gebeld. “Kan ik een pre-informatie beginnen?” Ze zeiden allemaal: natuurlijk. Dat heb ik gedaan en ik heb iedereen gesproken. Na die gesprekken heb ik advies uitgebracht aan de Staten. Ik wilde geen formatie starten, nog niet eens een informatie, maar ik wilde een zoektocht beginnen. We hebben wekenlang alleen maar gesproken over: wie ben je, wat wil je, waar sta je voor en wat zou je samen met anderen willen doen? Dat wilde ik doen met Geert Gabriëls, wethouder van WeertLokaal en belangrijker nog: lid van Groenlinks. Dat had niemand bedacht, maar ik wilde graag links betrekken bij mijn poging om in Limburg het onverenigbare te verenigen.’

Eten en drinken of niet in Maastricht, twee maanden na de Statenverkiezingen haakten GroenLinks, PvdA en D66 af. Ze wilden hoe dan ook niet in een provinciebestuur met PVV en Forum. Jammer, ‘want in het politieke bestuur heb je vooral als taak om de verschillen te overbruggen’, zegt de CDA-bestuurder. Maar goed, ‘als grootste partij ben ik mij blijven inzetten voor een provinciebestuur waarin zoveel mogelijk mensen zich herkennen én dat werkbaar is.’ Die werkbaarheid is veel meer dan een meerderheid in de Staten, aldus Koopmans. ‘Ik heb mensen uitgezocht op hun inhoudelijke en teamkwaliteiten. Als de karakters elkaar niet verdragen, dan loopt het hoe dan ook een keer fout. De zeven mensen die nu in het college zitten, kunnen teamwork leveren en worden niet gehinderd door een coalitieakkoord. En de gouverneur heeft er ook lol in.’

Typisch Limburg
Want Koopmans kwam in juni niet met een ouderwets coalitieakkoord – daarvoor ontbrak de politieke wil ‘en moed’ in Maastricht – maar met een extraparlementair college, met vertegenwoordigers van CDA, Forum, VVD, PVV, lokale partijen en GroenLinks. Dat was eigenlijk zo gepiept, ‘want zoveel dingen in een provincie zijn niet-partijpolitiek.’ De gedeputeerden in spe brachten veel meer tijd met elkaar door om elkaar goed te leren kennen, dan dat ze onderhandelden over een programma, zegt hij. ‘Nadat we bijna tien weken hadden gepraat over wie we waren, hebben we in twee sessies van twee uur de onderhandelingen gedaan. Niemand heeft minder onderhandeld dan wij.’

Sommige gemeenten hebben een raadsprogramma en geen coalitieakkoord, maar een extraparlementair college is nieuw in ‘s lands provinciale politiek. Dat Limburg de primeur heeft, lag voor de hand, vindt hij. ‘En niet omdat in de politiek alles in Limburg begint, bijvoorbeeld de PVV’, lacht de gedeputeerde. Koopmans serieus: ‘Forum werd in Limburg niet de grootste partij, in Zuid-Holland en in Noord-Holland wel. Maar alleen in Limburg zit Forum in het college. Dat is toch vreemd? Het is misschien typisch Limburg: wij lossen het met elkaar op en sluiten niemand uit. Politiek is mensenwerk. Voor de verkiezingen was ik al eens met lijsttrekker Ruud Burlet van Forum een glaasje wijn gaan drinken. Ik wilde weten wie hij was. Kun je op hem bouwen, los van de inhoud. Zo sla je verbindingen; zo hoor je te besturen.’

Koopmans zag na die wijntjes geen reden om Forum uit het provinciebestuur te weren. Er waren volgens de CDA-leider in de provincie ‘inhoudelijk niet zoveel verschillen, maar door het dualisme zijn we van elkaar afgedreven.’ Er werd wel wat licht gemord in CDA-kringen, maar daar bleef het bij. Koopmans: ‘Het opvallende voor mij, en ik zit nu zo’n dertig jaar in de politiek, is dat burgers die niet in de politiek actief zijn, positief zijn over dit college. Goed gedoan Ger, sjlum. Maar de politici schrikken. Wat is dat nou? Het is wel grappig. Als ik er eerlijk over nadenk, denk ik dat burgers onderschatten hoe vastgeroest politieke systemen kunnen zijn en dat politici de invloed van die systemen overschatten. Uiteindelijk bepaalt het staatsrecht dat PS en GS bevoegdheden hebben. Een college wordt door Provinciale Staten benoemd op grond van meerderheidsbesluiten per gedeputeerde. De woorden coalitie en coalitieakkoord staan in geen enkele wet.’

Na de Statenverkiezingen van 2015 wilde Ger Koopmans niet met de PVV in zee (‘enkel ruzie, rommel en gerotzooi’), in 2019 vond hij het geen probleem om PVV-voorman Robert Housmans binnenboord te halen. Koopmans: ‘Het college in Limburg viel in 2012 door gedoe binnen de PVV. In 2015 waren we daar nog niet echt overheen, maar eigenlijk vind ik het niet uit te leggen dat je een partij uitsluit, behalve als je echt een uitleg hebt. Die uitleg hadden we nu niet. Hun programma was deels iets milder, er zaten andere mensen en ze hadden zich in Provinciale Staten op andere onderwerpen gericht dan de gebruikelijke PVV-onderwerpen.’ En dus kon deze zomer Housmans, sinds 2015 in de Limburgse Staten voor de PVV, aanschuiven als gedeputeerde voor de sociale agenda en zorg en veiligheid.

En waarom zou je niet met Forum, zeven zetels in de Limburgse Staten, besturen? Ger Koopmans: ‘Toen ik na de Statenverkiezingen met de eerste gesprekken begon, zei de PvdA: “We kennen die mensen niet.” “Maar kennen die mensen jullie wel?”, was mijn antwoord. Daarom hebben we de eerste zes weken na de Statenverkiezingen met elkaar kennisgemaakt. Het is toch ook raar om te zeggen: “Ik wil niet met jou besturen omdat jouw politiek leider in Den Haag iets geks doet?”

Het is onzin om een Limburgs Statenlid af te rekenen op wat Wopke, Thierry of Geert zegt. Wat daarbij heeft geholpen, is dat we halverwege de informatie een aantal uitgangspunten hebben geformuleerd. Eén daarvan is dat Limburg in alles inclusief is. Forum en PVV in de Staten onderschrijven dat we staan voor een inclusieve, open en participatieve samenleving en dat we de beginselen van onze rechtsstaat en de mensenrechten onderschrijven. In de Haagse politiek is daar oorlog over, in Limburg is het een bindende factor.’

Haagse Harry's
Dat minister en CDA-coryfee Hugo de Jonge Forum ongeschikt vindt om mee te regeren, bijvoorbeeld omdat haar aanvoerder Baudet flirt met ‘fout rechts’, en dat Forum lijdt onder schandalen en muiterij, zal Koopmans in Maastricht een zorg zijn. ‘We spreken elkaar in de Provinciale Staten van Limburg nooit aan over Haagse opvattingen. Dat uitgangspunt hebben alle partijen in de Staten onderschreven. Dat is een gouden greep geweest. De Jonge gaat over het kabinet, ik ga over de provincie. Wij maken ons druk over Limburgse onderwerpen die door Limburgse politici in een Limburgse context worden voorgelegd. Er staat nergens in de grondwet dat wij iets moeten vinden van wat Haagse Harry’s roepen.’

‘Ome Geert’ en ‘ome Thierry’ bemoeien zich overigens niet met de provincie. De linkse partijen wekken wel die indruk, heeft hij tijdens de formatie gemerkt. ‘Mijn ervaring is dat de partijen die klagen over Haagse invloeden in Limburg in de spiegel moeten kijken.

De Partij voor de Dieren en GroenLinks bemoeien zich veel meer met de provincie. Ik had graag Pascalle Pasquin, fractievoorzitter van de Partij voor de Dieren, in het nieuwe provinciebestuur gehad, maar zij mocht niet van haar partij. Een vakkundig politica die staat voor haar zaak. Stemmingen zijn geheim, maar ze heeft denk ik toch voor ons gestemd.’

De Partij voor de Dieren wilde niet dat Pascalle Pasquin toetrad tot het nieuwe provinciecollege, en ze deed het ook niet; GroenLinks wilde niet dat Carla Brugman, jarenlang boegbeeld van GroenLinks in de Staten van Limburg, zou toetreden tot het college, en zij deed het wél. En dat heeft ze geweten. GroenLinks in Limburg wil dat het landelijk bestuur Brugman, inmiddels gedeputeerde voor energie, natuur en openbaar vervoer, royeert. Koopmans daarover: ‘Ik heb haar gevraagd voor dit college en we hebben vaak besproken dat dit zou kunnen gebeuren. Als ik Groen- Linkser was geweest, dan had ik gezegd: “Meid, jij doet het, ik stem niet voor jou, dat gaat mij te ver, maar iedere dag zal ik je vragen hoe links en hoe groen jij bent in jouw daden.” Maar als je haar excommuniceert, dan verspeel je dat recht. En dat is zuur voor de mensen die op GroenLinks hebben gestemd. GroenLinks heeft vier zetels. Dat is relevant, maar niet doorslaggevend.’

Het nieuwe college in Limburg zal voor alles steeds wisselende meerderheden in de Staten moeten zoeken. ‘Maar voor mij verandert er niets’, zegt Koopmans. ‘Ik ben als bestuurder altijd op zoek geweest naar brede steun, ongeacht de partijen, hoewel je niet graag de steun van je eigen partij verliest. Het enige verschil is dat de coalitiestress en de kippendrift zijn verdwenen. Nu leggen we ons verhaal bij de Staten neer. Als we er geen meerderheid voor krijgen, dan gaan we toch gewoon rustig naar huis? In een coalitie lijd je verlies. Ik sluit niet uit dat het extraparlementair college de komende jaren op veel plekken het verstandigste systeem is. Met minder stress en met meer lol voor bestuurders en volksvertegenwoordigers.’

CV
Ger Koopmans (Velden, 1962) werkte van 1980 tot 1987 op de boerderij van zijn ouders en van 1987 tot 1997 was hij zelfstandig melkveehouder. Van 1990 tot 1999 was Koopmans voor het CDA lid van de gemeenteraad van Arcen en Velden. Hij werd er in 1994 wethouder en dat bleef hij tot 1998. Van 1999 tot 2003 was Koopmans lid van de Limburgse Staten. Van 2002 tot 2012 was hij lid van de Tweede Kamer. In 2013 werd hij waarnemend burgemeester van Stein. Sinds 2014 is hij gedeputeerde in Limburg, thans voor financiën, cultuur en erfgoed, grondbedrijf en regiodeals.