Worstenbroodjes, ‘flow’ en partijkritiek bij jonge Statenkandidaten

Stikstofplannen, zonnevelden, meer geld naar het openbaar vervoer of juist naar autowegen. Dat de Provinciale Staten belangrijk werk doen, is duidelijk. Maar wie zíjn die mensen in het Provinciehuis, en wat drijft ze? Anders dan Kamerleden opereren Statenleden vaak in stilte. In deze serie zet Binnenlands Bestuur een aantal kandidaten uit een groep voor wie deze verkiezingen éxtra belangrijk zijn in de spotlights. In deze eerste aflevering: de jongeren.

Jongerendebatten

Verkiezingsfestivals op mbo’s, speciale jongerendebatten en een serie YouTubefilmpjes, gesponsord door de provincie. Voor onderwerpen als het klimaat gaan jongeren wel de straat op, maar dat betekent niet dat ze vertrouwen hebben in het oplossend vermogen van de traditionele politiek. Alles wordt daarom uit de kast gehaald om jongeren naar de stembus te krijgen. Dat is nodig, vindt de Noord-Hollandse lijsttrekker voor GroenLinks, Anouk Gielen (23). Jongeren zijn volgens haar ‘teleurgesteld’ in de politiek. Ze hebben daarnaast ‘geen idee’ waar de Provinciale Staten over gaan.

Gezond verstand

Toch zijn sommige jongeren dolenthousiast over de Provinciale Staten. Bijvoorbeeld in Noord-Brabant, waar de kieslijst opvallend jong is. Zowel GroenLinks als Partij voor de Dieren heeft daar een lijsttrekker onder de dertig jaar. Ook het Noord-Brabantse CDA heeft jonge kandidaten op de lijst. De 21-jarige Noah Brok (plaats 6) is student en reservist in het leger. Hij profileert zich als jongerenkandidaat. Brok wil zich inzetten voor goed openbaar vervoer. Dat is belangrijk voor stappende jongeren en thuiswonende studenten. Als echte Brabander spart hij graag over zijn ideeën onder het genot van een worstenbroodje. Direct na Brok staat Antje Beers, een twintigjarige rechtenstudente die eerder actief was voor de jongerenclub van het CDA. Ook zij vindt het openbaar vervoer belangrijk. Haar slogan: ‘kies voor jong en gezond verstand, stem Antje Beers voor Brabant’.

Huis beklad

Binnen twee jaar van de leerlingenraad naar de Provinciale Staten: er zijn maar weinig achttienjarigen die dat kunnen zeggen. De Friese CDA’er Shanyll Soekhlall kan op 15 maart één van hen worden. Als lid van de jongerenorganisatie hield hij zich bezig met ‘Party & Politics’. Nu is het tijd voor het serieuze werk. Op plaats negen maakt hij zeker kans op een zetel. Een andere jonge Fries, PVV’er Jeffrey Graansma (plaats 4), is een appel die niet ver van de boom valt. Vader Harrie staat op plaats twee. Graansma junior werd vorig jaar als 22-jarige raadslid in Achtkarspelen. Hij haalde in 2019 al het landelijke nieuws, toen zijn huis beklad werd door antifascisten. Ook de Friese BBB heeft met de 27-jarige lijsttrekker Abel Kooistra een jonge man aan de top. Kooistra komt op voor de boeren, maar waarschuwt: ‘Wy binne gjin one-issuepartij’.

Kritisch

Jonge kandidaten kunnen vaak nog niet profiteren van naamsbekendheid of een groot netwerk. Profilering is daarom des te belangrijker. Dat kan door je op te werpen als verdediger van jongerenbelangen, zoals goed openbaar vervoer. Of door de aandacht te trekken met (constructieve) kritiek op je partij. Zoals Benide Bolumba (20 jaar, plaats 4). Hij is kandidaat voor GroenLinks in Drenthe. Bolumba sprak zich eerder op een rechtse nieuwswebsite uit tegen een fusie van GroenLinks en PvdA. Die zou zorgen voor ‘verwatering’ van de idealen, terwijl GroenLinks volgens hem juist nog groener en linkser zou moeten worden.

Positieve flow

Een opvallende jonge kandidaat is de Beverwijkse Kelly Uijterwijk (28 jaar). Deze nummer drie van JA21 in Noord-Holland noemt zich ‘Fortuynist’ en heeft een indrukwekkende carrière in de gemeenteraad achter de rug. Ze is al jaren fractievoorzitter van de lokale partij Vrij! Beverwijk. Net als Uijterwijk neemt de 22-jarige Anne Wesseling uit Limburg (nummer 2, D66), naast haar ‘jeugdig enthousiasme’ ook ‘een bak ervaring’ mee. Wesseling werkt op het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Volgens Wesseling zit D66 in Limburg ‘echt in een positieve flow’. Er staan veel jonge mensen op de lijst: ‘Je ziet dat jonge mensen via de politiek willen meepraten over de toekomst van onze provincie. Want het is immers hun toekomst waar het over gaat.’

Karikatuur

Ondanks de teleurstelling, blijven politiek betrokken jongeren zich aanmelden als kandidaat voor de Provinciale Staten. Het past in een trend die EenVandaag rond de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 signaleerde. ‘Generatie Z’ zet haar teleurstelling om in daden. Zij ziet politiek als ‘een manier om dingen voor elkaar te krijgen’. Politicoloog Roderik Rekker is daarom lang niet zo somber als Anouk Gielen. Er staan steeds meer jongeren op de kieslijst. Dat is volgens hem een goede zaak, want jongeren op de kieslijst kunnen ervoor zorgen dat het belang van jongeren wordt vertegenwoordigd. Rekker vindt de politieke desinteresse van jongeren ‘een enorme karikatuur’.