Wie kan daar nu tegen zijn?

Innovaties in publieke sector

En dat is jammer want er zijn genoeg maatschappelijke vragen die vragen om een slimmere oplossing. Te meer ook omdat ambtenaren en leraren af en toe een hoger loon wensen wat echter zonder bijbehorende productiviteitsontwikkeling de private sector belast en onze economie minder competitief maakt.

Menno Spaan beschrijft in Van indammen naar laten stromen langs welk proces innovaties tot stand kunnen komen, van ideetje (fiddle), tot planvorming (flow), focus en toepassing (fit-in), kortom een 4F-model. Hij levert ook een soort handleiding met vragen en een heuse zelftest op de website van zijn adviesbedrijf, alles ten dienste van een ‘innovatievriendelijke biotoop’.

Het meest inspirerend echter zijn de casusbeschrijvingen. Het is deels bekende, eerder beschreven casuïstiek, zoals ‘Ruimte voor de rivieren’ van Rijkswaterstaat (niet alleen dijken bouwen maar soms ook het water ruimte geven), beter procesmanagement met ketenpartners bij het Openbaar Ministerie (ZSM) en zelfsturing in teams met vaste rollen zoals bij de gemeente Nijkerk. Het zijn 16 mooie innovaties die Spaan beschrijft maar de keerzijde is dat de beschrijvingen wel aan de korte kant zijn, daardoor oppervlakkig en een serieuze kritische noot en echte reflectie ontbreekt. En dat is jammer. Je kunt immers ook leren en lessen trekken uit maar half geslaagde of mislukte innovaties.

Mislukkingen vertellen ook iets over het krachtenveld waarbinnen innovaties in het publieke domein meer of minder ontstaan. Is een flink innovatiebudget bijvoorbeeld een succesvoorwaarde? Of komt innovatie juist tot stand door bezuinigingen? Moet het wiel steeds worden uitgevonden of kan een gemeente ook als strategie kiezen om de beste, bewezen robuuste vernieuwingen van anderen over te nemen? Kunnen innovaties ook worden aangejaagd door de publieke dienst in te krimpen en meer marktwerking – zoals Rijkswaterstaat de beste ingenieursbureaus nu laat concurreren om de slimste oplossing voor een weg- of vaarwegenvraagstuk (ja!). Staat de politieke cyclus met haar focus op kortere termijn innovaties resultaten principieel in de weg? Zijn adviseurs voorwaardelijk om te innoveren of is eigen regie en uitvoering meer gewenst?

Vragen waarop Spaan nog geen finaal antwoord geeft, ondanks zijn passie voor beter bestuur met meer innovatie.

Citaat uit het boek:
 ‘Je hebt een prachtige vinding maar dan? Ga je ermee naar je afdelingshoofd met het risico dat je naar de juridische afdeling wordt doorgestuurd en de vinding tot zijn einde komt?’

Van indammen naar laten stromen: Concreet werken aan innovatie van publiek organisaties, Menno Spaan, Business Contact Amsterdam 201, 256 blz., 29,99 euro