Grootste partij Gooise Meren buiten coalitie

‘Uiteindelijk gaat het niet om onderlinge sentimenten, vertrouwen en de poppetjes, maar om de inhoud’, zegt lijsttrekker Jelmer Kruijt van het Goois Democratisch Platform (GPD) dat de grootste partij werd in de gemeente Gooise Meren. Zijn partij kreeg de regie in de verkenning, maar net als in een aantal andere gemeenten, lijkt ook zijn lokale partij vooralsnog aan het kortste eind te trekken.

U werd de grootste partij in Gooise Meren met 7 zetels. Hoe verklaart u dat?

‘Vier jaar geleden wonnen we ook al. Toen kwamen we uit het niets op 4 zetels als nieuwe partij die onder meer kritisch is op de bestuurscultuur en op hoe de gemeente met inwoners omgaat. Dat is de rode draad in ons verhaal. We zijn toen ook buiten de coalitie gehouden en dat was toen ook al een teleurstelling. We hebben in de jaren daarna krachtig laten zien waar we voor staan en waren de luis in de pels. Dat was ook nodig, gezien een aantal moeilijke dossiers. Voor het college kon dat soms confronterend zijn. Waarom we dan nu de grootste werden? We laten zien dat het ook anders kan: we zijn toegankelijk, proactief, transparant en spreken het bestuur daar ook op aan. We willen dat de gemeente op basis van dezelfde waarden werkt. Het is tijd voor verfrissing.’

U kreeg de lead in de formatie. Hoe ging het daarna verder?

‘Iedereen erkende dat wij de verkiezingen duidelijk hadden gewonnen en we kregen ook de ruimte om de verkenning op te starten. We hebben afstemming gezocht met andere lijsttrekkers. Ook over de formateur. Dat werd Peter Rehwinkel, oud-burgemeester van Naarden. Hij heeft gesprekken met alle partijen gevoerd en hield een groepsgesprek met de huidige coalitiepartijen en GDP. Feit is: 20 procent van de stemmen is geen meerderheid, dus we hebben andere partijen nodig. De zittende coalitie wil echter met elkaar verder en alles bij het oude laten. Er is geen plek voor ons. Zij stellen voorop dat de coalitie de meerderheid heeft behouden en prettig heeft samengewerkt. Wij zeggen: inwoners stemmen niet op een coalitie, maar op een partij. De conclusie van de informateur was dan ook teleurstellend voor ons. Ik kan me voorstellen dat iedereen even moet bekomen van alles. We hopen op voortschrijdend inzicht, want dit is niet de manier om met elkaar en de kiezer om te gaan.’

Welke combinatie had uw voorkeur?

‘Wij hebben niemand uitgesloten. Qua inhoud liggen de partijen relatief dicht bij elkaar. Er zijn altijd accentverschillen, maar zodanig dat ik me heel goed kan voorstellen dat we in meerdere combinaties tot een akkoord zouden kunnen komen. D66 zou samen met ons de romp van een nieuwe coalitie kunnen vormen, want zij hebben twee zetels winst en staan op inhoud dichtbij. En met dan nog een derde partij erbij doe je naar buiten toe recht aan de verkiezingsuitslag.’

U zou teveel op conflict uit geweest zijn. Dat is niet goed voor het vertrouwen, aldus D66 op NH Nieuws.

‘Je kunt het hebben over vertrouwen tussen partijen, maar wat doet dit met het vertrouwen van inwoners in de politiek? 20 procent van de kiezers teleurstellen, doet ook wat met hun manier van naar de politiek kijken. Ik beschouw onze houding als “luis in de pels”, met respect naar elkaar toe en op inhoud. Het gaat hier verder heel netjes in Gooise Meren en vanuit ons is er wel vertrouwen.’

Omdat uw ‘geluid’ is beloond door de kiezer willen de anderen nog wel met u praten. Gaat u dat doen?

‘D66 heeft het stokje overgenomen. Die zal eerst met de collega-coalitiepartijen praten en dan met ons. We zullen nogmaals onder de aandacht brengen hoe wij en veel inwoners de verkiezingsuitslag duiden. Je hoort dat ook op straat en leest erover op social media. Ik hoop hen ervan te overtuigen om verder te kijken dan het oude vertrouwde en op inhoud in gesprek te gaan. Het gaat om inhoud en niet om de sentimenten onderling. Dat zou ondergeschikt moeten zijn.’

In sommige gemeenten gaan ze voor een raadsakkoord. Is dat niet iets voor Gooise Meren?

‘Dat hebben wij voorgesteld, want zo kun je tegenstellingen verkleinen. De meeste partijen zagen daar echter geen heil in en willen toch liever een old school coalitie-oppositie. Juist als je het hebt over sentimenten en de grootste partij daar wat aan wil doen, zou je daar toch voor open moeten staan. Vooralsnog is dat niet zo. Maar er is nog geen inhoudelijk gesprek geweest, alleen over vertrouwen, sentiment en poppetjes. Als we over inhoud spreken, kan het GDP hierop een mooie aanvulling bieden.’

U bent niet de enige grootste lokale partij die buiten de coalitie dreigt te vallen. Het gebeurde PRO Gulpen-Wittem bijvoorbeeld ook. Hoopt u op een Barendrecht-scenario?

‘Wij hebben daar ook met een schuin oog naar gekeken. Zij hebben vier jaar geleden duidelijk de verkiezingen gewonnen, maar werden genegeerd. Ze zijn rechts ingehaald. Dat vergeten mensen niet. Je zag het ook in Wijdemeren. De Lokale Partij was vier jaar geleden de grootste met vier zetels. Ook zij zijn buiten de coalitie gehouden en zijn nu van 4 naar 8 zetels gegaan. Ik heb er nog een paar voorbij zien komen. Je zou er een scriptie over kunnen schrijven: wat gebeurt er als kiezers zich genegeerd voelen? Dat gaat over vertrouwen in de politiek. Dat moeten we ons allemaal aantrekken. Het moet over de inhoud gaan. Mensen hebben geen zin in gedoe over poppetjes en vertrouwen.’

Zou u dat ook tegen bestaande coalitiepartijen in andere gemeenten willen zeggen?

‘Het zou in je hoofd kunnen meespelen dat je een fijne coalitie hebt, maar het gaat om het duiden van een verkiezingsuitslag. Als andere partijen inhoudelijk niet ver van je afstaan, dan moet je ermee gaan praten en het vanuit een nieuwe rolverdeling hebben over hoe je met elkaar omgaat. Je moet de intentie hebben dit soort zaken te overbruggen. Neem die hobbel. Daar wordt nu te gemakkelijk overheen gestapt. Hopelijk komt het inzicht nog dat er toch een coalitie met ons moet komen. Wij blijven ons constructief opstellen en afwachten. En anders gaan we met evenveel energie vanuit de oppositie te werk. We doen dat liever met bestuurlijke verantwoordelijkheid. De VVD was sinds 1978 de grootste en is nu de derde partij. De gemeente heeft een partij nodig die een frisse wind brengt.’