Wankel draagvlak voor Vecht en Venen

Waar in Breukelen en Loenen op gehoopt werd, is gebeurd: het kabinet geeft geen groen licht voor de fusie van beide gemeenten met Abcoude en Ronde Venen tot de nieuwe gemeente Vecht en Venen. Het kabinet twijfelt of er voldoende draagvlak is voor deze herindeling. Het wetsvoorstel is daarom ‘even aangehouden zodat de staatssecretaris nader kan kijken naar het draagvlak’, zegt de woordvoerder van staatssecretaris Ank Bijleveld. De bewindsvrouw heeft al een gesprek gehad met de Utrechtse gedeputeerde voor herindeling, Haak-Griffioen (ChristenUnie). Berichten als zou Bijleveld met alle partijen gaan praten, worden tegengesproken. ‘Ze zal niet alles en iedereen consulteren.’

Bestuurskracht

Lokaal draagvlak is in de kabinetten-Balkenende uitgangspunt bij de beoordeling van gemeentelijke fusies. Het kabinetsoordeel over de fusie van de vier kleine gemeenten tussen Utrecht en Amsterdam tot een nieuwe Vechten Venengemeente is daarom van belang voor de beoordeling van herindelingsvoorstellen elders. ‘Draagvlak in raad en bevolking zijn gelinkt, maar het gaat met name om politiek draagvlak’, aldus de woordvoerder van Bijleveld. Voor de staatssecretaris is daarnaast bestuurskracht belangrijk: gemeenten moeten in staat zijn de hen opgedragen taken niet alleen uit te voeren, maar dat ook op een goede manier doen.

In Breukelen en Loenen hebben beide gemeenteraden zich uitgesproken tegen de fusie met Ronde Venen en Abcoude. Uit een in 2006 uitgevoerde kwaliteitsmeting is gebleken dat de gemeentelijke organisatie in Breukelen kwetsbaar is. De raad wil dat aanpakken door een vorm van samenwerking met Loenen en Maarssen. Loenen op zijn beurt heeft geen kwaliteitsmeting uitgevoerd, maar uit recente onderzoeken is volgens de provincie gebleken dat de bestuurskracht versterkt moet worden.

Volksraadpleging

De Breukelense CDA-fractievoorzitter Oosthoek is blij verrast met het uitstel. ‘Er is geen draagvlak voor deze fusie. De lokale partijen in de raad willen graag een raadpleging onder de bevolking. De voorgestelde fusie is alleen aan de gemeenteraden voorgelegd en niet aan de bevolking, en persoonlijk vind ik dat ook niet nodig. Maar ik ben niet tegen een volksraadpleging. Onze Statenfractie was tegen. Er zitten overal burgemeesters van PvdA-huize en die zijn al met de voorbereidingen begonnen. Onze burgemeester (PvdA’er Gerrit Mikred.) is een voortrekker.’ Abcoude heeft VVD’er Jan Streng als waarnemend burgemeester en in Ronde Venen zetelt VVD’er Marianne Burgman.

Naar de rechter

PvdA’er Rudi Boekhoven, waarnemend burgemeester in Loenen, houdt zich op de vlakte. ‘Wij hebben kennisgenomen van het besluit van het kabinet.’ Hij wijst erop dat de Loenense raad tegen deze fusie is en dat een van de bezwaren is dat de bevolking onvoldoende gelegenheid heeft gehad om zich uit te spreken over deze fusievariant. Dat was voor Loenen reden om naar de rechter te stappen. De gemeente ving bot, maar houdt de mogelijkheid van een gerechtelijke procedure achter de hand als kabinet en parlement de fusie doorzetten.

‘We parkeren deze procedure’, aldus Boekhoven, die als waarnemer de activiteiten volgt van het projectbureau dat de herindeling voorbereidt. In de Utrechtse Statenvergadering liet gedeputeerde Haak afgelopen maandag weten dat er niets aan te merken valt op de gevolgde procedures. Petra Doornenbal, voorzitter van de Utrechtse CDA-Statenfractie die tegen het fusievoorstel stemde: ‘We moeten reëel zijn: de procedures zijn goed gegaan. Het alsnog houden van een bevolkingsraadpleging zou een mogelijkheid zijn, maar dat is geen plicht. Het is echter niet chic om nu te lopen porren. We zullen onze partijlijn gebruiken om onze visie te geven, maar ik verwacht er niet erg veel van.’ (hbo)

Herindeling-van-onderop

Het regeerakkoord staat herindeling van gemeenten toe indien daarvoor voldoende lokaal draagvlak bestaat. ‘De verantwoordelijkheid voor de toetsing daarvan berust bij het provinciebestuur; de wetgever toetst de voorstellen in principe uitsluitend op het gevolgde proces’, zo staat in het regeerakkoord.

Als leidraad voor de beoordeling zou er een herindelingskader moeten zijn. Maar bijna twee jaar na hun aantreden hebben minister van Binnenlandse Zaken Guusje ter Horst (PvdA) en staatssecretaris Ank Bijleveld (CDA) dat stuk nog niet klaar. De bewindslieden hebben beloofd in dat herindelingskader het draagvlakcriterium uit te werken. In de Eerste Kamer zei Bijleveld afgelopen voorjaar dat ‘als een meerderheid van gemeenten voor is, niet een gemeente dat zou moeten belemmeren’. Ook zei zij toen: ‘Voor het draagvlak voor herindeling kijk ik niet alleen naar de bewoners’. De CDA-senaatsfractie liet toen weten dat ‘bestuurlijke samenwerking als optie vooraf moet gaan aan de vraag naar fusie’.

Van de vier gemeenteraden die de nieuwe gemeente Vecht en Venen moeten gaan vormen, zijn er twee voor (Abcoude en Ronde Venen) en twee tegen (Breukelen en Loenen).