Voorland voor herindeling

Herindeling was voor Graafstroom en Liesveld toen niet aan de orde. Het ging om het versterken van de ambtelijke organisatie en daarom werd voluit gekozen voor ambtelijke samenwerking. De drie gemeenten kozen voor het samenbrengen van de ambtenaren in een nieuw onderkomen in Bleskensgraaf en vormden daarvoor een gemeenschappelijke regeling. Opmerkelijk: de drie colleges verhuisden ook naar de nieuwe gezamenlijke werkplek en vergaderen vanaf september 2009 gezamenlijk.

Van der Borg: ‘Herindeling was toen absoluut geen item. Wel hebben we ons destijds de vraag gesteld of we ook niet bestuurlijk met elkaar samen verder moesten. In de raad van Graafstroom was dat een zware discussie, maar uiteindelijk hebben de raden van de drie gemeenten unaniem besloten dat we op 1 januari 2013 ook bestuurlijk samengaan.’

Het voorstel tot fusie ligt inmiddels op het bureau van minister van Binnenlandse Zaken Piet Hein Donner. Van der Borg: ‘Het is echt een fusie van onderop. Sinds de verkiezingen van vorig jaar vergaderen zelfs de gemeenteraden twee keer per maand gezamenlijk. We zijn volop bezig met harmonisatie. Je ziet ook dat fracties van dezelfde partijen uit de drie raden steeds meer met één woordvoerder optreden.’

Het succes van het samenwerkingsproces zit volgens Van der Borg niet alleen in de volgorde van de gekozen route: eerst ambtelijke samenwerking en dan bestuurlijke fusie in plaats van andersom. ‘Het is wel een belangrijke factor geweest. Maar de wil om er met elkaar uit te komen, zelfs op momenten dat we ons afvroegen of we er niet mee moesten stoppen, is de succesfactor voor onze samenwerking.’

Disputen

Samenwerking leidt niet altijd tot fusie. Zo heeft het Gelderse Millingen geprobeerd samen te werken met Ubbergen en Groesbeek. Zonder resultaat, waarop Millingen recentelijk verzocht om te worden opgeheven. De samenwerking in de Krimpenerwaard van de afgelopen jaren heeft inmiddels tot een fusievoorstel geleid, maar het is nog onzeker of dat de eindstreep haalt. Nederlek en Bergambacht verzetten zich tegen de bestuurlijke fusie en menen dat taken die de gemeenten niet meer zelfstandig kunnen doen via samenwerking prima zijn uit te voeren. Minister Donner wil voor de zomer beslissen of er één nieuwe gemeente komt in de Krimpenerwaard. Ouderkerk, Vlist en Schoonhoven willen wel een bestuurlijke fusie.

Een gelijksoortig dispuut vindt plaats op Goeree-Overflakkee. Dirksland, Middelharnis en Overflakkee vinden dat de samenwerking met Goedereede ook bestuurlijk moet worden afgerond met de vorming van één nieuwe gemeente op het Zuid-Hollandse eiland. Goedereede wil samenwerken, maar bestuurlijk zelfstandig blijven. Bussum zou zich het liefste ook beperken tot ambtelijke samenwerking met de buurgemeenten. Er ligt een wetsvoorstel bij de Kamer om Bussum en de kleine, zwakke bestuurlijke gemeenten Naarden, Muiden en Weesp te fuseren tot een nieuwe gemeente Naardermeer.

De Tweede Kamer heeft inmiddels de gewenste samenvoeging van Anna Paulowna, Niedorp, Wieringen en Wieringermeer tot de nieuwe gemeente Hollands Kroon per 1 januari 2012 in behandeling genomen. Ook elders wordt er voor gekozen om samenwerking te laten uitmonden in bestuurlijke fusie. Harenkarspel en Schagen willen met Zijpe, dat tegenstribbelt, één gemeente vormen. In Friesland willen Skarsterland, Lemsterland en Gaasterland- Sloten de nieuwe gemeente Friese Meren worden.