‘Pak niet alleen vuurwerk af, geef ook iets terug’

CDA en VVD blijven voorlopig tegen een algemeen verbod op vuurwerk, omdat dit niet te handhaven zou zijn. Het Apeldoornse CDA-raadslid Hessel Dooper vindt zijn partij ‘te gelaten’ over de ‘idiote taferelen’ op Oudejaarsavond en wil het vraagstuk op de agenda van het partijcongres zetten.

Gemeentelijk verbod
De Apeldoornse gemeenteraad besloot vorig jaar per motie tot een algeheel vuurwerkverbod voor consumenten in de gemeente tijdens de jaarwisseling 2020/2021. Drie partijen in de raad stemden tegen: SP, Lokaal Apeldoorn en VVD. Zij vragen zich af hoe het dan moet met de handhaving. ‘De partijen die voor een verbod zijn wekken een verwachting die niet realistisch is’, concludeerde SP-fractievoorzitter Sunita Biharie vorig jaar in De Stentor. D66-raadslid Robert van Vliet (D66) en Hessel Dooper, initiatiefnemers van de motie, waren echter overtuigd van het slagen van een gemeentelijke vuurwerkverbod, zeker nadat het kabinet na advies van de Raad van State een aantal bepalingen in het Vuurwerkbesluit schrapte en een toelichting had aangepast.

Voldoende duidelijkheid voor gemeenten
Volgens de ministeries van Milieu en Wonen en Justitie en Veiligheid bestaat er zo voor gemeenten voldoende duidelijkheid dat zij een bevoegdheid hebben om het grondgebied van de gemeente vuurwerkvrij te maken, zoals de ministers later ook antwoordden op vragen van CDA-raadslid Chris van Dam. Wel voegden zij eraan toe dat gemeenten ieder besluit goed moeten onderbouwen, ook een afsteekverbod. ‘De rechter kan deze onderbouwing toetsen wanneer een handhavingsbesluit wordt aangevochten door een belanghebbende.’ Van Vliet en Dooper oordeelden dat de procedures zijn doorlopen, de besluitvorming heeft plaatsgehad en de richting duidelijk is. ‘Een nieuwe aparte wet is niet nodig’, was hun conclusie.

Inzetten op handhaving
Nu de jaarwisseling op vele plekken onrustig blijkt te zijn verlopen met vele vuurwerkincidenten lijkt de weg inderdaad vrij voor een landelijk vuurwerkverbod, maar de publieke opinie is nog verdeeld en die verdeeldheid heerst ook in de Tweede Kamer. Na de aankondiging van GroenLinks op 1 januari dat zij samen met de Partij voor de Dieren optrekken om een initiatiefwetsvoorstel in te dienen voor een landelijk vuurwerkverbod lieten VVD en CDA weten daar niet in mee te gaan. Volgens hen moet worden ingezet op handhaving. VVD-Kamerlid Dilan Yesilgöz zegt dat een vuurwerkverbod niet helpt tegen het het bekogelen van hulpverleners met vuurwerk. ‘Dat staat daar los van. Keihard straffen is de enige optie.’ CDA-Kamerlid Chris van Dam denkt dat ‘een algemeen knalverbod zonder intensivering van de handhaving niet zal helpen’. Ook zou de ‘brave en getrouwe burger’ zonder vuurwerk zitten, ‘terwijl relschoppers toch aan de haal kunnen met vuurwerk dat over de grens is gekocht’.

Onderzoek
Uit onderzoek van I&O Research in opdracht van Binnenlands Bestuur bleek december vorig jaar dat 50 procent van de Nederlanders voorstander is van een algemeen vuurwerkverbod voor particulieren en 45 procent hierop tegen is. Een lokaal vuurwerkverbod kreeg de steun van een iets groter deel van de bevolking: 57 procent. Bij de VVD-kiezers was men verdeeld (45 procent voor, 48 procent tegen), terwijl CDA-kiezers vaker tegenstander zijn van een verbod (41 procent voor, 56 procent tegen). Minister Ferdinand Grapperhaus (CDA) van Justitie en Veiligheid waarschuwde aan de vooravond van Oud en Nieuw dat hij het zelf afsteken van vuurwerk mogelijk verder aan banden legt als het blijft misgaan. Over deze opnieuw onrustig verlopen jaarwisseling trekt hij nog geen conclusies. Hij wacht af tot de politie een verslag met de definitieve cijfers uitbrengt op 10 januari.

Landelijk verbod 'handhavingstechnisch meest gemakkelijk'
De Nijmeegse burgemeester Hubert Bruls (CDA) is voorstander van een landelijk vuurwerkverbod, zei hij eerder tegen Binnenlands Bestuur en herhaalde hij na de afgelopen jaarwisseling. Volgens hem is dat handhavingstechnisch het meest gemakkelijk. ‘Met vuurwerkvrije zones is het heel lastig om te bepalen waar die eindigen. Wat als iemand buiten de zone een pijl schiet richting de begraafplaats? Met een landelijk verbod, ben je meteen het haasje.’ Toch wees hij erop dat het handhaverstekort dan blijft bestaan. Hij vroeg de minister op te passen met ‘bijstapelen’. ‘Er is een handhavingstekort op allerlei zaken, dus het helpt niet om nog iets extra’s te gaan handhaven. Dat gaat tegen ieders logica in.’

Iets teruggeven
Hoewel de jaarwisseling in Apeldoorn vrij rustig is verlopen, stelt het Apeldoornse CDA-raadslid Hessel Dooper zijn mening niet bij. ‘Ik ben opgelucht dat het niet uit de hand is gelopen. Toch is er in grote steden veel overlast geweest van vuurwerk. Het doel van gemeenteraad wordt dus niet aangepast.’ Dooper is voor een landelijk vuurwerkverbod. Hij weet dat zijn partij nog niet zover is. ‘Maar de minister gaat wel steeds meer die kant op.’ Gewezen op de handhavingskwestie wijst Dooper op het feit dat vuurwerk nu overal beschikbaar is. ‘Het wordt anders als de bron opdroogt. In Duitsland zijn ze het ook zat, ook daar schuift men op.’ Volgens Dooper is het belangrijk alternatieven aan te reiken. ‘Als CDA Apeldoorn willen we plekken aanwijzen waar gecontroleerd en professioneel vuurwerk kan worden afgestoken. Dat moet de sfeer en veiligheid vergroten. Je moet niet alleen iets afpakken, maar ook iets teruggeven.’

Voordelen vuurwerk klein
Over in hoeverre handhaving van een gemeentelijke verbod mogelijk is, spreekt Dooper binnenkort met het Apeldoornse college. ‘Daar moeten dan de opties op tafel komen. Het is een lastig vraagstuk. Het gaat er ook om hoe de vuurwerkhandel zich opstelt en of er alternatieven zijn. Anders is het ondoenlijk. Het is een uitdaging, maar de Partij voor de Dieren en GroenLinks zijn landelijk voorop gegaan en ik hoop dat mijn partij en de minister volgen. In Vlaanderen is het gelukt, net als in Spanje. De meeste landen kwamen al eerder tot de conclusie dat de voordelen van het zelf afsteken van vuurwerk veel kleiner zijn dan de nadelen en je dat dus beter gezamenlijk georganiseerd kunt doen.’

Discussie binnen partij aanscherpen
Op de uitspraak dat ‘brave burgers’ dan de dupe worden van relschoppers die toch vuurwerk over de grens halen van zijn partijgenoot Van Dam antwoordt Dooper dat er vijftien jaar geleden ook veel verzet was tegen het rookverbod. ‘Toch zie je dat men zijn knopen telt en het de goede kant opgaat. Nu zijn we weer op zo’n punt. Wil je weer Oudjaar als een potsierlijke vertoning vol idiote taferelen of is het nu genoeg geweest? De landelijk politiek moet nu maar eens een punt maken. Ik respecteer Van Dam, maar hij laat dit toch iets te gelaten over zich heen komen.’ Zeker in zijn partij wil Dooper het debat erover aanscherpen. ‘Op het partijcongres dit voorjaar zal ik het aanroeren. Er is binnen de partij genoeg voedingsbodem voor een discussie.’