VNG op zoek naar cao-volgers

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) is op zoek naar overheidswerkgevers die geen gemeente zijn, maar wel de gemeentelijke rechtspositieregeling CAR-UWO toepassen. Zij worden gevraagd middels een ‘aansluitingsovereenkomst’ de Cao Gemeenten toe te passen als de Wnra is ingegaan. Advocaat ambtenarenrecht Lianne van Vliet waarschuwt dat daar haken en ogen zitten.

Als op 1 januari 2020 de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren (Wnra) in werking treedt, moeten alle afspraken over de arbeidsvoorwaarden en arbeidsvoorwaardenvorming opnieuw worden vastgelegd. De CAR-UWO verdwijnt en daarvoor in de plaats komt de Cao Gemeenten. Gemeenten zijn aan deze cao gebonden, omdat ze lid zijn van de VNG.

Er zijn echter ook overheidswerkgevers die wel de CAR-UWO toepassen maar geen gemeente zijn. Dat zijn bijvoorbeeld de gemeenschappelijke regelingen, zoals een GGD of omgevingsdienst, en stichtingen met een publieke taak, zegt advocaat en mediator ambtenarenrecht en civielrechtelijk arbeidsrecht Lianne van Vliet.

Onbekend aantal

De VNG roept die overheidswerkgevers op om zich te melden indien zij door middel van een zogenoemde aansluitingsovereenkomst de Cao Gemeenten willen gaan volgen. Op dit moment hebben ongeveer 150 overheidswerkgevers die niet een gemeente zijn, zo’n aansluitingsovereenkomst met de VNG. Daarnaast is er een onbekend aantal overheidswerkgevers die geen gemeente zijn, en die geen aansluitingsovereenkomst bij de VNG hebben maar wel de CAR-UWO toepassen – de cao-volgers. De VNG kent deze overheidswerkgevers niet. Willen zij wel de Cao Gemeenten toepassen, dan moeten zij volgens de VNG voor 1 januari 2020 een aansluitingsovereenkomst met de VNG sluiten.

Overgangsrecht

Een belangrijke vraag die Van Vliet stelt is of een cao-volger wel als partij bij de cao is te beschouwen – die eis stelt immers het overgangsrecht. ‘Vanuit het cao-recht ontstaat binding op grond van de Wet cao, als de werkgever lid is van de werkgeversvereniging. Deze organisaties zijn ook na aansluiting geen lid van de VNG. Ze hebben ook geen stemrecht over het cao-akkoord, alleen een adviserende stem. Dus het is de vraag of aansluiting alleen voldoende is als je naar het overgangsrecht kijkt’, zegt Van Vliet. ‘Dan heb ik het nog niet over de individuele gebondenheid van de ambtenaar aan de cao waarbij aansluiting wordt gezocht. Indien er geen arbeidsovereenkomst wordt aangeboden en ondertekend waarin de Cao Gemeenten wordt geïncorporeerd, kunnen er vragen gaan spelen zowel op basis van individueel als collectief overgangsrecht’, aldus Van Vliet.

Dwingend

Los van dit alles geldt – op basis van het overgangsrecht in het nieuwe ambtenarenrecht – dat indien er geen nieuwe cao tot stand komt de bestaande rechtspositieregelingen van kracht blijven. ‘Als ware zij een cao, voor zover de bepalingen niet in strijd zijn met de Wnra of dwingendrechtelijke bepalingen van burgerlijk recht’, zo zegt Van Vliet. ‘En het kan ook nog zo zijn dat de stichting met een publieke taak die onder het bestaande ambtenarenrecht onder overwegende overheidsinvloed opereert onder het nieuwe ambtenarenrecht geen overheidswerkgever meer is. Dan is de ambtenaar in de nieuwe situatie geen ambtenaar maar civielrechtelijk werknemer.’

Inmiddels heeft de VNG alle organisaties geïnformeerd waarvan de VNG denkt dat zij de CAR-UWO toepassen maar geen aansluitingsovereenkomst hebben. Deze organisaties wordt verzocht vanaf 1 januari 2020 een aansluitingsovereenkomst te sluiten.

Band met gemeente

De VNG heeft aan gemeenten gevraagd een brief over deze kwestie door te sturen naar organisaties waarvan zij vermoeden dat die de CAR-UWO volgen. De meeste van deze organisaties zijn opgericht door, of voortgekomen uit gemeenten, en hebben dus een band met de gemeente, zo schrijft de VNG.

Van Vliet kan die redenering niet goed volgen. ‘Een ‘band met een gemeente’ is nooit het criterium geweest’, zegt ze. ‘Onder het bestaande ambtenarenrecht is ambtenaar in de zin van de Ambtenarenwet degene die is aangesteld om in openbare dienst werkzaam te zijn. Onder het begrip ‘openbare dienst’ vielen ook stichtingen met een publieke taak waar sprake was van een ‘overwegende overheidsinvloed’. Dit hield in dat een publiekrechtelijke instelling – zoals een gemeente – het bestuur, beleid en beheer van deze organisaties bepaalde.’ Dat is nu anders: onder het nieuwe ambtenarenrecht is een werkgever met een privaatrechtelijke rechtsvorm alleen overheidswerkgever in de zin van de nieuwe Ambtenarenwet indien hij ‘gezagsuitoefening als kerntaak’ heeft. Van Vliet: ‘Dit betekent dat het niet vanzelfsprekend is dat organisaties die thans, zoals de VNG schrijft, een band met een gemeente hebben, onder het nieuwe ambtenarenrecht overheidswerkgever zijn in de zin van de nieuwe Ambtenarenwet.’

Veiligheidsregio’s

Overigens hebben veiligheidsregio’s van de VNG geen brief ontvangen. Voor hen blijft na 1 januari 2020 voorlopig de huidige aansluitingsovereenkomst van kracht. Dit is omdat de Wnra bij veiligheidsregio’s waarschijnlijk één jaar later inwerking treedt.