Verlegenheid bij raden hindert eigen ondersteuning

Raadsleden en Statenleden komen om in het werk, maar ze zijn te verlegen om te investeren in de ondersteuning. Ook wordt de inzet van ondersteuning soms politiek gemaakt, terwijl het voor iedereen is bedoeld. Maar een sterke volksvertegenwoordiging is belangrijk, schrijft demissionair minister Ollongren (Binnenlandse Zaken, D66), dus stelt ze een aantal maatregelen voor. Ze biedt bijvoorbeeld tien raden of Staten (financiële) ondersteuning aan voor de implementatie van een statuut.

Enkele tekortkomingen

De ondersteuning van volksvertegenwoordiging is in vergelijking met colleges en Gedeputeerde Staten zeer beperkt. 'Er blijkt handelingsverlegenheid bij raden en staten te bestaan', schrijft Ollongren. Bovendien benutten ze de mogelijkheden die ze hebben niet voldoende omdat de kennis en ervaring er niet altijd is. Dat zijn volgens de minister enkele tekortkomingen van het duale stelsel op dit moment.

Vertrouwen

Er zou bij geen behoefte zijn aan grote veranderingen of nieuwe instrumenten, maar er moet wel wat gebeuren. Ten eerste moet de toerusting, scholing en ondersteuning van volksvertegenwoordigers beter. Ten tweede een betere informatievoorziening en meer democratische controle op samenwerkingsverbanden. En ten derde ‘een gezonde duale bestuurscultuur op basis van vertrouwen en goed onderling samenspel tussen de verschillende bestuursorganen’.

Zetje van bovenaf

Raden en Staten kunnen volgens de minister het beste zelf besluiten over hun ondersteuning, maar Ollongren wil indien nodig of met het stellen van normen ‘een zetje van bovenaf’ kan worden gegeven. Ook wil ze onder meer het gebruik van burgerleden in commissies stimuleren. En er is een wetsvoorstel versterking decentrale rekenkamers bij de Tweede Kamer ingediend dat binnenkort plenair zal worden behandeld.

Verantwoording afleggen

Om de kennis te vergroten, wil de minister in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen de instrumenten en mogelijkheden voor volksvertegenwoordigers ‘glashelder’ maken. Een andere mogelijkheid is een statuut, waarin de volksvertegenwoordiging en het bestuur vastleggen ‘hoe zij samenwerken en hoe bestuurders verantwoording afleggen over het door hen of onder hun verantwoordelijkheid gevoerde bestuur’. Ollongren biedt tien raden en Staten inhoudelijke en financiële ondersteuning aan voor de implementatie van zo’n statuut.

Burgemeesters

Burgemeesters en commissarissen van de koning vervullen belangrijke rollen en ‘het is daarom van belang dat maatregelen ter versterking van de raad in samenhang worden bezien met de rol en positie van de burgemeester’. Onlangs herhaalde de Raad van Europa nog zijn kritiek op die rollen, met het advies dat de Nederlandse burgemeesters en commissarissen eigenlijk verkozen zouden moeten worden.